Soel - boshlaydi, teskari ulanishli emitter esa, ulardan gilanili (b). baza qatlamida rekombinatsiyalanib ulgurmaganlarini qabul qiladi. Natijada yopiq turishi zarur bo’lgan katlamdan tok o’ta boshlaydi. Bu zararli effekt xisoblanadi. Bundan qutulish uchun emitterlar orasidagi masofa katta (10—45 mkm) kilib olinadi, chunki baza katlamiga o’tgan elektronlar kovaklar bilan to’la rekombinatsiyalanib ulgurishi kerak. Ko’p kollektorli tranzistorlarning tarkibiy qismi ko’p emitterli tranzistorlarnikiga o’xshash bo’ladi. Lekin ishlash rejimi fark, qiladi. Unipolyar tranzistorlar xam bipolyar tranzistorlarni yasash texnologiyasi asosida yaratiladi. Lekin ularni yasash osonroq, chunki elementlarni ximoya kilish talab kilinmaydi va to’plamdagi qo’shni tranzistorlarning istok va stoklari qarama-qarshi yo’nalishda ulangan r — p o’tishlar bilan birbiridan ajratilgap buladi. Natijada tranzistorlarni o’zaro juda yaknn masofada joylashtirib, sxema elementlari zichligini oshnrish imkoni tug’iladi. Unipolyar tranzistorlardan eng ko’p tarqalgani MOP turdagi trapzistorlardir. Bunga sabab ularnnng kirish karshiligi katta va tuzilishining soddalngidir. Ayrim IMSda p yoki r — turdagi kanalga ega MOP tranzistorlar jufti keng ishlatiladi. Bundan juft tranzistorlar komplementar tranzistor deb ataladi va elektron kalit vasifasida ishlatiladi. IMSlarning turlarini aniqlash GOST 18682—73 tasdiqlagan shartli belgilar asosida olib boriladi. U mikrosxemaning kanday shakl va texnologik asosda ishlab chikarilganini, kanday maksad uchun ishlatish mumkinligini xisobga oladi. Kup mikrosxemalar manba kuchlanishining kattaligi, kirish va chikish qarshiligi, signal satxi kabi kattaliklarni xisobga olgan xolda to’plamlar — seriyalarga birlashtiriladi. Bir seriyaga kiradigan mikrosxemalar shunday tanlanadiki, ulardan bir butun radioelektron qurilmani yasash mumkin bulsin. Yasalish shakli va texnologiyasiga qarab IMS lar 3 ta guruxga bulinadi va raqamlar orqali ifodalanadi: a) 1, 5, 6, 7—yarim o’tkazgichli mikrosxema; b) 2, 4, 8—duragay mikrosxema; v) 3—pardasimon, vaku^mli, keramikali (sopol)mikrosxema. Mikrosxema belgisida uning seriyasi raqamlar bilan ifodalanadigan ikki elementdan tashkil topadi. Unda birinchi raqam mikrosxemani yasashdagi shakl va texnologiyasini ifodalasa, ikkinchisi — ikki xonali (eskicha) yoki uch xonali (yangicha) raqam — seriyaning tartib nomerini ko’rsatadi. Masalan 1801 seriya 801 tartib nomerli yarim o’tkazgichli" IMS deb o’kiladi. 252 seriya—52—nomerli duragay mikrosxemadir. Kanday maksadga xizmat kilishiga karab IMS lar yana gurux bo’limlari (podgruppa) va kurinishga ajratiladi. (Masalan, generatorlar, kuchaytirgichlar, mantiqiy elementlar va boshkalar). U mikrosxema belgisida seriyadan keyinyoziladigan ikki xarf bilan ifodalanadi. Mikrosxema belgisida seriya belgisidan oldin K, KM, KN, KR va KA xarflar yozilgan buladi. Ular mikrosxemani ishlab chiqargan zavoddan qabul qilib olinganlik shartini ifodalaydi. Bunda K xarfi mikro- sxemaning keng kullanish maksadida ishlab chiqarilganini bildiradi. Masalan, K155IE 7 deb belgilangan mikrosxema quyidagicha o’qiladi: Keng ko’llanish maksadida ishlab chikarilgan 155 seriyadagi 7 tartibli (nomerli) schetchik (xisoblagich) vazifasini bajaradigan yarim Utkazgichli mikrosxema; seriya tartibi (nomeri) 55. Qobiqsiz mikrosxemalar belgisida seriya raqami oldidan B xarfi, oxirida esa, chiziqchadan keyin biror raqam qo’yiladi. Bu raqam mikrosxemaning qanday shaklda yasalganligini ifodalaydi. Raqamli elektron qurilmalar signallarni ma’lum bir qonuniyat asosida kodlashga, impulьslarning aniq qonuniyat bilan o’zgarish ketma- ketliklarini ta’minlashga mo’ljallangan. Raqamli elektron qurilmalarning keng tarqalishining asosiy sababi ularning o’ta ishonchliligi, tashqi ta’sirga juda chidamliligi, ma’lumotlarni uzoq vaqt saqlashga mo’ljallanganligi va hozirgi zamon integral mikrosxemalar bilan mutanosibligidadir. Cignallarga raqamli ishlov berish asoslari. Signallarga raqamli ishlov berishdan maqsad turli o’zgartirishlar orqali ularni samaradorlik bilan uzatish, saqlash va axborotni ajratib olishdan iboratdir. Keyingi vaqtlarda keng rivojlangan signallarga raqamli ishlov berish usullari bir qator afzalliklarga ega: - umuman olganda signallarga ishlov berishning har qanday murakkab algoritmlarini amalga oshirish mumkinligi va ushbu signallarga ishlov berish algoritmlarini real vaqtda amalga oshirish imkoniyatini beruvchi elementlar bazasi borligi; - raqamli qurilmalar yuqori aniqlikda ishlash imkoniyatini beruvchi algoritmlarning yaratilganligi va mavjudligi; - nazariy jihatdan uzatilayotgan xabarlarni halaqitbardosh kodlardan foydalanib uzatish va saqlash natijasida xatosiz qayta tiklash imkoniyatining borligi.
Integral mikrosxemalar elektr asboblarning sifat darajasidagi yangi turi bo‘lib electron qurilmalarning asosiy negiz elementi hisoblanadilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |