Namangan muhandislik-qurilish instituti

Kimyoviy reaksiyalarning hosil bo’lish issiqligi. Gess qonuni.  Oddiy moddalarda 1 mol 

birikma hosil bo’lganda ajralib chiqadigan yoki yutiladigan issiqlik miqdori shu birikmaning hosil 

bo’lish issiqligi deyiladi. 

 

1  mol  modda  to’liq  yonganda  ajralib  chiqadigan  issiqlik  miqdori  uning  yonish  issiqligi 

deyiladi. 

 

1840 yilda G.I.Gess tajriba asosida termokimyoning asosiy qonunini ta’rifladi: 

 

Reaksiyaning  issiqlik  effekti  jarayonining  oraliq  bosqichlariga  bog’liq  bo’lmay,  modda-

larning dastlabki va oxirgi holatlariga bog’liq. Masalan, karbonat angidrid SO

2

 ikki usulda hosil 

qilingan. 

 

1-usul: a) 

кдж

5

,

110

CO

O

2

1

C

2







 

b) 

кдж

283

CO

O

2

1

C

2

2







 

                    

      —————  

393,5 kdj 

 

2-usulda reaksiya bosqichsiz o’tadi. 

 

 

 

C + O

2

 = CO

2

 + 393,5 kdj 

 

 

Bu  tenglamalardan  ko’rinib  turibdiki,  12  g  grafit  bilan  16  g  O

2

  ning  birikishidan  hosil 

bo’lgan  28  g  CO  16  g  O

2

  da  yondirilganda,  yoki  12  g  grafit  32  g  O

2

  bilan  to’g’ridan-to’g’ri  bi-

riktirilgandagi CO

2

 ning hosil bo’lish issiqligi bir xil qiymatga ega. 

 

Gess  qonuni  tajribada  qilib  ko’rilmagan  kimyoviy  reaksiyaning  ham  issiqlik  effektini 

hisoblab chiqarishga imkon beradi.  Kimyoviy reaksiyaning issiqlik effektini topish uchun reaksiya 

---

«Umumiy va noorganik kimyo» fanidan  ma’ruzalar matnlari. 

   33    

mahsulotlarining  hosil  bo’lish  issiqliklari  yig’indisiga  reaksiya  uchun  olingan  moddalarning  hosil 

bo’lish issiqliklari yig’indisini ayrib tashlash kerak: 

 















da

dast

mahsulot

H

H

H

mod

.

.