Namangan muhandislik-qurilish instituti "menejment" kafedrasi r. Ismatov, O. Ahmedov

Mahsulot  sifatining  birlik  ko’rsatkichi  deb,  uning  biror  xossa  yoki  xususiyatini 
ifodalovchi  ko’rsatkichga  aytiladi.  Mahsulot  sifatining  birlik  ko’rsatkichiga  misol  qilib, 
gazlamalarning 
havo 
o’tkazuvchanligi, 
cho’ziluvchanligi, 
chidamliligi 
kabi 
xususiyatlarini keltirishimiz mumkin. 

 
Mahsulot  sifatining  kompleks  ko’rsatkichi  deb,  uning  bir  necha  xossa 
xususiyatlarini  ifodalovchi  ko’rsatkichlarga  aytiladi.  Mahsulot  sifatining  kompleks 
ko’rsatkichiga tortilgan o’rtacha qiymat ko’rinishida aniqlangan ko’rsatkichni misol qilib 
keltirishimiz mumkin: 



n
i
i
i
o
Z
K
K
1
               bu yerda 
Ki- mahsulotning i xususiyatining ko’rsatkichi. 
Zi- Ki ko’rsatkichning ulushini ifodalovchi koeffitsient. 
 
2.  Guruhlar  bo’yicha  aniqlangan  kompleks  ko’rsatkichlar  hamda  alohida  ajratib 
ko’rsatilgan,  muhim  ahamiyatga  ega  bo’lgan  birlik  ko’rsatkichlar  taqqoslash  asosi  qilib 
qabul qilingan ko’rsatkichlar bilan taqqoslanadi.  
  Odatda, o’lchash yo’li bilan mahsulot sifatining birlik ko’rsatkichlari aniqlanadi.  
Huquqiy-patent  va  iqtisodiy  ko’rsatkichlar,  mahsulotning  bir  tekisdaligi 
ko’rsatkichi,  standartlash  va  unifikatsiyalash  hisoblash  orqali  amalga  oshiriladi. 
Hisoblash yo’li bilan, yuqorida aytib o’tganimizdek, sifatning kompleks ko’rsatkichlarini 
aniqlash mumkin.  
  Sifat  ko’rsatkichlarini  taqqoslashni  intervallar  shkalasi  yoki  nisbatlar  shkalasi 
orqali  ham  ifodalash  mumkin.  Sifat  ko’rsatkichlarini  taqqoslashda  ko’rsatkichlar 
dinamikasining tavsifi ham e’tiborga olinadi.  
 
i
iбаз
iбаз
i
P
P
ёки
P
P