Namangan muhandislik-qurilish instituti "menejment" kafedrasi r. Ismatov, O. Ahmedov

1.4.100% lik yangi sifat siyosati 
 
Mashhur Amerika kompaniyasi IBM Yaponiya tajribasidan foydalangan holda 80 – 
yillardan  boshlab  100%  darajadagi  sifat  siyosatini  olib  borishga  o’tdi.  Ushbu  siyosat 
natijasida  mazkur  kompaniya  90  –  yillarda  superkompьyuterlarni  ishlab  chiqarish  va 
sotish  yuzasidan  AQSH  mudofaa  vazirligi  bilan  shartnomalarni  imzolashga  muvaffaq 
bo’ldi.  

---

 
 
13 
Bu siyosatning asosida sifatni ta’minlash bilan bog’liq bo’lgan harajatlarning o’zaro 
munosabati  yotadi:  loyihalashdan  ishlab  chiqarishga,  jihozlarni  o’rnatish  va  so’ngra 
ularni ekspluatatsiya qilishga qarab harakatlanishning har bir bosqichida zarur harajatlar 
ortib boradi. Ya’ni agar loyihalash bosqichida xatoni bartaraf qilish 1000 so’mni tashkil 
qilsa,  u  holda  mashinani  ishlab  chiqarish  bosqichida  u  10  ming  so’mga  yetadi, 
buyurtmachiga  montaj  qilish  va  o’rnatish  bosqichida  –  100  ming  so’m,  foydalanish 
bosqichida u 1 mln. so’mni tashkil qiladi (agar bartaraf etishning iloji bo’lsa). 
Milliy mashinasozlik sanoatida sifatni ta’minlash bo’yicha harajatlarni tadqiq qilish 
xuddi  shunday  natijalarni  ko’rsatmoqda.  Ular  2  jadvalda  keltirilgan  ma’lumotlarda  o’z 
aksini topgan. 
Sifatni  ilgarigi  tushunishga  qaytish  yuz  beradi.  Bunday  tushunishda  mahsulotlar 
yoki    xizmatlarning  100%i  o’rnatilgan  talablarga  to’liq  mos  keladi,  lekin  sifatning 
bunday darajasini ta’minlash murakkab xususiyatga ega.  
Sifatga  taktik  yondashuv  ishlab  chiqarish  va  tayyorlanayotgan  mahsulot  turlari, 
talab  va  taklifning  munosabati,  mazkur  mahsulotning  asosiy  ishlab  chiqaruvchilarining 
raqobat  kurashiga  ko’p  jihatdan  bog’liq.  SHunga  ko’ra,  rejalashtirilgan  sifat  darajasiga 
erishish yo’llari va vositalari izlanadi. Boshqa tomondan, bir qator yo’nalishlarda sifatga 
erishish strategiyasi umumiylik kasb etib boradi. 
2- jadval 
Mahsulot hayotining bosqichlari bo’yicha umumiy harajatlarning sifat darajasini 
ta’minlashga ta’siri 
 
Buyum hayotining bosqichi 
Umumiy  harajatlardagi 
ulushi (%) 
Bosqichning 
umumiy 
harajatlarga ta’siri (%) 
Tadqiq 
qilish 
va 
ishlab 
chiqish 
1 – 6 
60 – 80 
Ishlab chiqarish 
40 – 45 
5 – 10 
Ekspluatatsiyalashgacha  olib 
borish 
5 – 15 
20 – 30 
Ekspluatatsiya 
40 – 54 
15 – 25 
 
Masalan,  ATT,  “Eyvon”,  “Korping  Glase”,  “Deneral  Motorz”,  “Xьyulett  – 
Pakkard”,  “IBM”,  “Polaroid”  kabi  Amerikaning  turli  kompaniyalari  sifatni  boshqarish 
sohasida o’zlari uchun yagona bo’lgan o’n asosiy yo’nalishlarni ishlab chiqqanlar: 
1.  Yuqori pog’onadagi rahbariyatning qiziqishiga erishish. 
2.  Sifatni yaxshilash bo’yicha boshqaruv kengashini tashkil qilish. 
3.  Butun boshqaruv jamoasini jalb qilish. 
4.  Sifatni oshirishda jamoa ishtirokini ta’minlash.  
5.  Sifatni oshirishda shaxsiy ishtirokni ta’minlash. 
6.  Tizimlarni takomillashtirish, jarayonlarni tartibga solish guruhini tashkil qilish. 
7.  Ta’minotchilarni sifat uchun kurashga yanada ko’proq jalb qilish. 
8.  Boshqaruv tizimlari faoliyatining sifatini oshirish tadbirlari. 
9.  Ishni yaxshilashning qisqa muddatli rejalari va uzoq muddatli strategiyasi. 
10. Xizmatlarni tan olish tizimini yaratish. 
Bu yo’nalishlar sifatni boshqarishning tashkiliy – iqtisodiy asoslarining mazmunini 
ifodalaydi. 
 
 

---

 
 
14