Namangan muhandislik pedagogika

Texnik xarakteristkasi  

Massa. T 

16 

Zichlash yuza kengligi, mm  

2000 

Titrama katok: 

                       Diametr mm 

 

1600 

                       Kengligi,mm 

2000 

Eng yuqori ta’sir etuvchi kuch, N  150

    

 

 

Pnevma g’ildiraklar 

 soni  

 

4 

Shina o’lchamlari 

12,00…20 

Shunadagi bosim mPa  

0,3…0,5 

Dvigatel tipi 

YAZ-M206A 

Quvvati 

117,7 

Transmissiya  

gidro 

Yurish tezligi km/soat  

titrama  

 

0…5,4 

O’chiq holatda 

0…10,8 

Ichki izdan qaytishi radusi m 

3,9 

Bazasi  

3100 

Gabarit o’lchamlari 

5700x2400x3400 

 

---

 

3.7. Asosiy parametrlarni tanlash va asoslash  

 

Qattiq  yuzali  katoklarni  asosiy  parametrlari 

 

 

-katok  diametri, 

 

 

-  katok  kengligi, 

 

 

-  katok  massasi.  3.4-  rasmda  tekis  yuzali 

katokning qatlamga ta’siri ko’rsatilgan. 

Ko’ndalang  turg’unlik  shartiga  ko’ra  va  katok  kengligi  n 

bo’ylab  qatlamning  zichlanishini  bir  xilligini  ta’minlash  quyidagi 

formulaga asoslanadi: 

 

  

  

  (           

 

                     (3.39) 

 

        

  

      qabul qilib olamiz.  

Katok  massasini  hisoblashda  qatlamni  zichlanish  samaradorlik 

shartidan  kelib  chiqiladi,  qatlam  yuzasidagi  maksimal  ta’sir  etuvchi 

kuchlanish

  

   

                     

  

 oshib 

ketmasligi 

shart.  

 

 

   

     

 

 

  

   

 

 

 

  

 

√*

  

 

 

 

  

 

+

 

 

      (3.40)

 

 

---

 

3.4-rasm 

 

Qatlamning to’liq deformatsiyalanish koeffitsientini aniqlaymiz.  

 

 

 

 

 

 

 

 

                 (3.41)                    

 

 

 

 qatlamningto’liq  deformasiyalanishi  statik  moduli  (bog’lanish 

qatlamlarda

  

 

                 

 

  

bog’lanmagan 

qatlamda 

 

 

                 

 

    

 

                        

 

              

 

Qattiq  yuzali  katokni  tuproqni  ta’sir  yuzasi  to’g’ri  burchakni 

tashkil etib, katta tomoni uning kengligiga kichik tomoni esa xo’rda 

uzunligiga  teng.  Ta’sir  yuzasi  kengligi  uning  uzunligidan  kichik 

bo’lganligi  sababli  guruntni  to’liq  deformasiyasi 

 

 

  ga  bog’liq 

bo’ladi,berilgan katoklar uchun qabul qilinadi.  

 

 

 

 

   

  

    

  

  

 

              (3.42)          

 

             

 

Katok massasi bo’yicha maksimal kuchlanish qiymatini aniqlaymiz.  

 

 

   

 

  

   

√*

          

      

+

 

 

            

 

 =1,12 MPa.   (3.43) 

Olingan  qiymatni  qatlamdagi  mustaxkamlik  chegarasi  bilan 

solishtiramiz. 

 

 

 

   

          

 

                  (3.44) 

---

 

 

Shunday  qilib  shart  bajariladi,  bundan  esa  katokni  asosiy 

parametrlari to’g’ri tanlangan. 

Zichlanishni maqbul chuqurligi  

 

  

 

 

 

 

 

√

  

 

 

 

 

 

 

 

 

              (3.45)           

 

Bu  yerda

     

 

 –  zichlanadigan  qatlamni  haqiqiy  va  maqbul 

namligi % 

 

  

 

     

          

      

                  (3.46)            

 

3.8. Tortishishga hisob 

 

( 

   

   

)  –  yetakchi  g’ildiraklardagi  sodir  bo’ladigan  aylanma 

kuchlanishning 

maksimal 

qiymati 

orqali 

 

sodir  

bo’ladigan 

qarshiligini yengish orqali aniqlanadi, uning kattaligi shinani qatlam 

bilan tishlashish sodir bo’ladigan kattaligiga teng.  

 

                               

  

      

  

                            (3.47) 

 

Bu yerda: G – katok massasi, kN.  

 

 

  

                      

 

  

 

  

     

   

   

  ∑  

 

         (3.48)                    

---

 

 

Bu yerda:

  

  

 ilashish koeffitsieti. 

∑  

 

 ish rejimida hosil bo’ladigan barcha qarshiliklar yig’indisi,  

 

                  ∑

 

 

   

 

   

 

  

 

          (3.49)                          

 

Bu yerda:  

 

 

                                   . 

 

 

 

   

 

                            (3.50)           

 

 

 

 katok 

massasi 

kN; 

                                         (   

        

 

                                         

 

   

 

   

                                                   

                                  ; 

 

 

 enersiya kuchini. 

 

 

  

   

 

  

 

  

 

       

    

              (3.51)            

 

   katokning harakakat tezligi 

                    (              ). 

Tezlik  kichkina  bo’lgani  sababli  havoni  qarshiligini  hisobga 

olmaymiz. 

 

            ∑

 

 

                          (3.52)               

   

  

 

   

   

   

  

 

  

                      (3.53)         

---

 

 

Shunday qilib,  

 

   

   

  ∑        

 

                      

 

   

                                

 

3.9. G’ildirakni zaruriy aylanish moment  

 

 

  

 

 

   

 

 

 

        

 

                   (3.54)     

 

Bu yerda g’ildirakni ishchi radiusi: 

 

      

     

 

                          (3.55)              

 

Bu yerda: 

 

 

 erkin turgan holdagi g’ildirak radiusi; 

   shinani deformasiya koeffitsienti,   = 0,9; 

              

 

                      . 

Ish rejimida kerak bo’ladigan quvvat. 

       

     

 

   

 

    

 

      

        

                 (3.56)                 

                                   

                                              ; 

Transport  holatida  katok  kichik  qarshiliklarsiz  va  yuqori 

tezlikda harakatlanadi. 

Asfaltbeton qoplami yo’ldagi harakati. 

Transport rejimidagi barcha qarshiliklar yig’indisi:  

 

---

 

∑  

  

   

 

   

 

   

 

   

 

                 (               

Katokni g’ildirashdagi qarshiligi:

 

 

                                   

 

    

 

 

   

 

                               (3.58)         

 

Bu  yerda:

  

 

 katok  massasi  kN,   -katokning  siljishidagi 

koeffitsienti,  (

     0,015),   

 

  -  balanglikni  yengish  uchun  qarshilik; 

 

 

   

 

  balanglikni 

hisobiy 

kattaligi,

                  , 

   balandlikni hisobiy kattaligi,  

 

- enersiya kuchi. 

 

   

          

 

 

 

 

 

 

  

 

     

    

                    (3.58)             

 

Tezlik  kichkina  bo’lgani  sababli  havoni  qarshiligini  hisobga 

olmaymiz. 

      

  

    

                               (3.59)                                    

 

∑  

  

                             (3.60) 

 

G’ildirakni zaruriy aylanish moment:  

 

            

 

  

 

 

   

 

 

 

        

 

                 (3.61)            

              

 

               ;

 

   yuklanish ostidagi g’ildirakni ishchi radiusi,(             

Transport rejimida kerak bo’ladigan quvvat. 

---

 

YAZ  markali  dvigateli  quvvati  117,07  bo’lib,  transport  ish 

sharoiti bizni qoniqtiradi. 

 

3.10. Ish samaradorlik hisobi  

 

Agregatning  ish  samaradorlik  hisobi  quyidagi  formula  bo’yicha 

aniqlanadi: 

                  

 

 

 (     

 

 

 

(

 

 

  ) 

               (3.62)               

Bu yerda: L –berilgan uchastka uzunligi; B  –uchastka kengligi 

A- yotqiziladigan palasalari uzunligi (A=0,2m);   

 

 

                                                  ( 

 

           

 

 

                                      ( 

 

               

                                          

              

 

                                   (            

    katokni  qayrilishlar  soni  bog’lanmagan  qatlamlarda  4 -6 

bog’langan qatlamda 10-12.  

Bunga ko’ra: 

 

         

 

 

    (                 

(

   

    

     )   

 

      

 

    

        (3.63)             

Osma qurilmaning hisobi 

 

Qo’shimcha  moslama  sifatida  ikkita  vertikal  yon  tomonda  va 

uni  birlshtiruvchi  qaliligi  5  mm  metal  listdan  yasalgan  bunker 

olamiz. U quyidagi 3.5 - rasmda ko’rsatilgan. 

 

---

 

 

3.5- rasm. Bunker sxemasi  

Osma qurilma parametrlari quyidagilarga asoslanib olingan:   

1)  Tomonlarning  qiyalik  burchagi  u  chaqiq  toshni  ichki 

ishqalanish koeffisenti 45 gradus tanlab olingan.  

2)  Bunker  uzunligi  katok  zichlash  2  mm  yuqori  qisminig 

balandligi  bunker  og’zini  ochib  yotqizishni  normal  ishlashi  hisobini 

456  mm  qolgan  parametrlar  2  mm  kvadrat  hisobidan  olingan.  3.6 -

rasmda bunker hajmini aniqlash uchun sxema beriladi.  

 

3.6-rasm  

Ko’ndalang  kesim  yuzasi  F  =  0,81  м

2

  +  0,18  м

2

  =  0,99  м

2

;

   

Ichki 

uzunligi 2000 mm bo’lganda nominal hajm  V

н

 = 0,99 м

2

 • 2 м = 1,98 м

2

,

 

bu  esa  o’rta  hisobda  4000  kg  to’ldirishni  beradi.  Bunkerdan 

---

 

materialdan  tushishini  sektorli  gidravma  yuritmali  ochib  yotqich 

qo’llanilagan. 

Ochib  yopqichga  tushadigan  moment  kuchi  40  000N  tashkil 

etadi. 

     

                                            (           

Bu  yerda:  T  -  tushadigan  yuklanish,  f  –  chaqiq  toshni metal  bilan 

ishqalanish koeffitsenti, r  - ochib yopqichning radiusi.  

 

 

Xulosa va takliflarning qisqacha umumlashtirilgan if odasi. 

 

1.  Statik  zichlovchi  katokni  zichlash  qatlam  bilan  ta’sirini 

matematik bog’liqligini nazariy asoslandi. 

2. Zichlashning texnologik jarayonini taxlili.  

3.  Statik  zichlash  katogini  ish  rejimlarini  nazariy  asoslandi.  Unga 

ko’ra  katok  massasi  bo’yicha  maksimal  kuchlanish 

 

   

      MPa, 

zichlashni  vaqbul  chuqurligi 

 

 

   28,76  sm,  katokni  siljitishga 

qarshiligi 

 

 

   26  kN,  kerakli  quvvat  N=86  kVt,  ish  samaradorligi 

 

 

= 88,71 

 

 

 soat. 

4. Qo’shimcha masalani parametrlari. 

Ko’ndalang  kesim  yuzasi  F  =  0,81  м

2

  +  0,18  м

2

  =  0,99  м

2

;

   

Ichki 

uzunligi 2000 mm bo’lganda nominal hajm  V

н

 = 0,99 м

2

 • 2 м = 1,98 м

2

,

 

bu  esa  o’rta  hisobda  4000  kg  to’ldirishni  beradi.  Bunkerdan 

materialdan  tushishini  sektorli  gidravma  yuritmali  ochib  yotqich 

qo’llanilagan. 

5. G’аltаklаrdаn fоydаlаnish tаjribаsi shuni ko’rsаtаdiki, o’tа bаlаnd sоlishtirmа 

bоsimdа  shibbаlаsh  sаmаrаsi  pаsаyadi.  Bu  sаmаrа  o’tа  kаm  bоsimlаrdа  hаm 

еtаrli bo’lmаydi. Shuning uchun sоlishtirmа bоsimlаr оptimаl bo’lishi kеrаk. 

 

---

 

 

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

 

Normativ-huquqiy hujjatlar:  

1.  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  ―2011 -2015 

yillarda  infratuzilmani,  transport  va  kommunikasiya  qurilishini 

rivojlantirishni  jadallashtirish  to’g’risida‖gi  PQ -1446-son  qarori. 

Toshkent sh. 2010-yil 21-dekabr. 

 

Asosiy adabiyotlar 

 

2.  Ivanov.N.N.,  Puzakov  A.Ya.,  Tulaev  A.Ya.,  Andrulionis 

Ye.P.  Stroitelstvo  avtomobilnix  dorog.Chast  1.  -  М.:  Transport, 

1969. -310 s. 

3.  Xarxuta  N.Ya.  Mashini  dlya  uplotneniya  gruntov.  J1.: 

Мashinostroeniya, 1973.- 175s. 

4.  Kalujskiy  Ya.А.,  Batrakov  О.T.  Uplotnenie  zemlyanogo 

polotna I dorojnix odejd. М.: Тransport, 1970. - 160 s. 

5.  Batrakov  О.Т.,  Sidenko  V.М.  Organizasiya  dorojno -

stroitelnix rabot. М.: Тransport, 1966. - 127 s. 

6.  Permyakov  V.B.  Sovershenstvovanie  teorii ,  metodov 

rascheta  I  konstruksiy  mashin  dlya  uplotneniya  asfaltobetonnix 

smesey: Dis. .dokt.texn.nauk.  Оmsk, 1990.-412 s. 

7.  Ustroystvo  dlya  kontrolya  stepeni  uplotneniya  dorojno -

stroitelnix materialov. N.V.Voshinin, V. А.Smolenseva. А.S.SSSR № 

746020, Е 01С23/01. Оpul. 07.07.80. Byulleten №25.  

8.  Nomenklatura  produksii  firmi  CATERPILLAR  2002/2003g. 

Reklamniy prospekt. 109 s.  

9.  Ustroystvo  dlya  kontrolya  uplotneniya  dorojno -stroitelnix 

materialov  v  prosesse  ukatki/Golovnin  А.А.,  Tashkeev  V.V., 

Dmitriev А.V., Pershin А.I. А.S. SSSR. № 1449618, Е 01 С 23/07. 

---

 

10.  Ustroystvo  k  dorojnim  katkam  dlya  kontrolya  za 

ravnomernostyu  I  stepenyu  uplotneniya  ukativaemoy  polosi.  Rixter 

V.A. I dr. А.S. SSSR. № 185361, Е 01 С 23/07. 

11.  Ustroystvo  dlya  kontrolya  stepeni  up lotneniya  gruntov  I 

dorojno-stroitelnix  materialov.  Тkachev  А.I.,  Zaxarov  Yu.I.  А.S. 

SSSR № 1038400, Е 01 С 23/07. 

12. 

Хarxuta  N.Ya.  I  dr.  Dorojnie  mashini.  Teoriya, 

konstruksiya I raschet. — L.: Мashinostroenie, 1968.-416 s. 

13.  Goberman  J1.A.  Оsnovi  teorii,  rascheta  I  proektirovaniya 

stroitelnix I dorojnix mashin.  М.: Мashinostroenie, 1988. - 464s. 

14.  GuskovV.V.,  Velev  N.N.,  Аtamanov  Yu.Е.  I  dr.  Тraktori: 

teoriya. Uchebnik dlya vuzov.  М.: Мashinostroenie, 1988. - 376 s. 

15.  Alekseeva  Т.V.,  Аrtemev  K.А.,  Bromberg  А.А.  I  dr. 

Dorojnie  mashini.Chast  1.  Mashini  dlya  zemlyanix  rabot.  М.: 

Мashinostroenie, 1972. - 504 s. 

16.  Birulya  А.K.  K  teorii  uplotneniya  gruntov  //  Issledovaniya 

po  proektirovaniyu  I  stroitelstvu  asfaltobetonnix  dorog:  Sb.nauch. 

tr./ ХАDI. Хarkov, 1959. -vip. 20. - s. 3 - 18. 

17. Cherkasov I.I. Mexanicheskie svoystvo gruntov v dorojnom 

stroitelstve. М.: Тransport, 1976. - 247 s. 

18.  Babkov  V.F.,  Birulya  А.К.,  Sidenko  V.М.  Proxodimost 

kolesnix mashin po gruntu.  М.: Аvtotransizdat, 1959. - 189 s. 

19.  Putk  А.I.  Obosnovanie  vibora  nekotorix  parametrov  I 

rejimov  raboti  samoxodnix  katkov  na  pnevmaticheskix  shinax  pri 

uplotnenii asfaltobetona: Diss. каnd.техn.nauk. М., 1967. - 365 s. 

20.  Dunapak.  Prinsipi  uplotneniya  dorojnix  materialov. 

Аsfaltobeton. Sank-Peterburg, 2005. - 4 s. 

21.  Dorojnie  katki  so  spesialnimi  podshipnikami  na  barabanax. 

Compressori  stradali  con  cuscinetti  orientabili  a  rulli  //  Constr. 

---

 

Strade  cant.  1994.  //  №  8.  s.  43.  -  Vt.  (RJ  S  i  DM.Оtd.  vip.  №  12. 

1995. s. 10.) 

22.  Dubrovin  А.Е.,  Sevrov  К.P.  Effektivnost  uplotneniya 

gruntov  pnevmovibrokatkom.  //  Izvestiya  VUZov,  Stroitelstvo  I 

arxitektura, 1969. №6. 

23.  Dubrovin  А.Е.  Оpredelenie  effektivnix  chastot  kolebaniy 

rabochego  organa  vibrouplotnitelya.  //  Issledovanie  parametrov  I 

rascheti  dorojno-stroitelnix  mashin:  Sb.n аuch.tr.  Vip.  №  52./ 

Saratovskiy politexnicheskiy institut. S аrаtоv ., 1972 . - s. 40-43. 

24.  Yarkaya  ideya.  //  Stroitelnaya  texnika  I  texnologii.  2004. 

№ 2 (30). -s. 10. 

25. Golovnin  А.А. Vibrovolnovie dorojnie katki:  Коnstruksiya. 

Теоriya  I  raschet.  Оpit  primeneniya:  Моnografiya.  Тver.  ТGТU, 

2002. -76 s. 

26. 

Zaxarenko 

А.V.,  Prixodko  М.V.  Ustroystvo  dlya 

uplotneniya  stroitelnix  smesey.  /  А.S.  SSSR  №  1535913,  МPK  Е  01 

С  19/28,  В28В  13/02,  UDK  625084  (088.8),  Zayavl.  27.07.87. 

Оpubl. 15.01.90. Byul. № 2. 

27.  Leytland  V.G.  Dorojnuyu  nauku  na  uroven  sovremennix 

trebovaniiy // Аvtomobilnie dorogi. - 1988. - № 11. 

28.  Gubach  L.S.,  Nоskоv  V.N.  Vliyanie  vida  napryajennogo 

sostoyaniya  na  reologicheskie  svoystva  asfaltovix  betonov  / / 

Povishenie effektivnosti primeneniya sementnix I asfaltovix betonov 

v Sibiri: Тr. SibADI. Оmsk, 1975. 

 

Darslik va o’quv qo’llanmalar: 

29.  T.E.Asqarxo’jayev  ―Yer  qazish  va  yo’l  qurilish 

mashinalarining hisobi va nazariyasi‖ Toshkent 2007 -yil. 

 

Ilmiy jurnallardagi maqollalar:  

---

 

1.G.Valiyeva,  t.f.n  A.Normirzaev  va  boshqalar  ―Yo’l  zichlash 

mashinalarida  gruntni  zichlash  usullari‖  (NamMPI)  22 -23  mart 

2013-yil Respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari toplami.  

2.G.Valiyeva 

va 

boshqalar 

―Sushnost 

iskusstvennogo 

uplotneniya  grunta‖  (NamMPI)  24-25  may  2013-yil  Respublika 

ilmiy-amaliy konferensiya materiallari toplami.  

3.G.Valiyeva  va  boshqalar  ―Sposobi  i  metodi  uplotneniya 

gruntov sushestvyushie v nastoyashee vremya‖

 

Sushnost  iskusstvennogo  uplotneniya  grunta‖  (NamMPI)  24 -25  may 

2013-yil Respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari toplami.  

4.G.Valiyeva  va  boshqalar  ―Opredeleniya  seli  zadachi 

issledovaniy  uplotneniya  grunta‖  (NamMPI)  22 -23  noyabr  2013-yil 

Respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari toplami.  

Internet saytlari: 

www.arxiv.uz

 

www.ziyonet.uz

 

www.gov.uz

 

www.stroimashin.ru

 

www.tekhnosfera.com

 

www.discat.ru

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

DU-52 katokning umumiy ko’rinishi 

 

 

 

 

---

 

To’plangan qurilma 

 

 

 

 

 

 

---

 

Gidrvlik sistema 

 

 

 

 

---

 

 

DU-52 katokning kinematik sxemasi