Namangan muhandislik-pedagogika instituti yer usti transport tizimlari kafedrasi kasb-hunar kollejlari uchun

 

Ish jarayonida eng ko’p uchraydigan nuqsonlar 

Nuqsonlar 

Sodir bo’lish sabablari 

Tuzatish usullari 

Rezьba yirtilgan 

- metchik 

yoki 

plashka 

o’tmaslashgan; 

- etarli sovutilmagan; 

- plashka 

yoki 

metchik 

o’qqa  nisbatan  qiyshiq 

o’rnatilgan. 

- metchik  yoki  plashkani 

almashtirish; 

- etarli sovutish; 

- asbobni 

to’g’rilab 

o’rnatish. 

Rezьba 

o’tmas 

bo’lib 

qolgan 

- teshik diametri katta; 

- parmaning  oldingi  va  orqa 

burchaklari kichik. 

- parmani  to’g’ri tanlash; 

- asbobni almashtirish. 

---

 

- 50 - 

Rezьba  profili  noto’g’ri 

kesilgan 

- metchik  yoki  plashkaning 

oldingi burchagi kichik; 

- kesuvchi 

konusning 

uzunligi yetarli emas; 

- asbob 

o’tmas 

yoki 

noto’g’ri charxlangan; 

- moylash-sovutish 

suyuqliklari 

ishlov 

berilgan material xossasiga 

mos emas; 

- kesish tezligi katta. 

- asbobni almashtirish; 

- ---«»--- 

- ---«»--- 

- moylash-sovutish 

suyuqliklarini 

to’g’ri 

tanlan; 

- maqbul 

tezlik 

holatini 

tanlash; 

- 

ma’lumotnoma 

jadvallaridan foydalanish. 

Rezьba zaif bo’lib qolgan 

- metchik 

noto’g’ri 

o’rnatilgan; 

- asbobda 

tepish 

sodir 

bo’lgan; 

- katta tezlik tanlangan. 

- metchikni to’g’ri o’rnatish; 

- tepish kuchini kamaytirish; 

- kesish holatini o’zgartirish. 

Rezьba 

«tor» 

bo’lib 

qolgan 

- asbobning  diametri  rezьba 

diametriga 

to’g’ri 

kelmaydi. 

- kerakli asbobni tanlash 

Rezьba konussimon bo’lib 

qolgan 

- metchik 

noto’g’ri 

o’rnatilgan. 

- metchikni to’g’ri o’rnatish. 

Metchik singan 

- metchikni 

chiqarishda 

qirindi tiqilib qolgan. 

- vaqti-vaqti bilan metchikni 

teshikdan 

chiqarib 

qirindidan tozalash. 

Rezьba uzilgan 

- metchik 

o’tmaslashib 

qolgan; 

- qirindi 

metchik 

ariqchasiga tiqilib qolgan. 

- metchikni almashtirish; 

- vaqti-vaqti bilan metchikni 

teshikdan 

chiqarib 

uni 

qirindidan tozalash. 

 

Singan metchiklarni teshikdan chiqarish usullari 

 

Metchik singanda uni teshikdan chiqarishning bir necha usullari bor. Siniq metchikning 

uchi teshikdan chiqib tursa, uni ploskogubtsa yoki dastakli gira bilan burab chiqarish mumkin. 

Metchikning qismi teshik tashqarisiga chiqmagan bo’lsa, u  holda egilgan simning ikki uchini 

metchik  ariqchasiga  suqib  burab  chiqariladi.  Bu  usul  yordam  bermasa  metchikni  teshgich 

(proboynik) bilan sindirib mayda qismlarga bo’lib chiqarish mumkin. 

 

Teshikda  tezkesar  po’latdan  yasalgan  metchik  sinib  qolgan  taqdirda  detalni  mufelli 

pechda  qizdirib,  sovugandan  keyin  parmalab,  qirindi  holida  chiqariladi.  Agar  metchik 

uglerodli  po’latdan  yasalgan  bo’lsa,  detalni  qip-qizil  bo’lguncha  qizdirib,  sekin-asta  sovutish 

lozim, tobidan tushgan teshikdan qirindi holida chiqariladi. 

 

Katta  o’lchamli  detal  teshigida  sinib  qolgan  metchikni  quyidagi  usullarda  olib 

tashlanadi:  uch  shoxli  to’g’rilagichni  teshikda  parmadasta  yordamida  teskari  aylantiriladi, 

maxsus  zenker  yordamida  chiqariladi,  metchik  qoldig’iga  elektrodni  payvandlab,  burab 

chiqariladi.  Metchikni  maxsus  suyuqlik  bilan  bo’shashtirish  orqali  ham  bu  opeartsiyani 

bajarish mumkin. Buning uchun metchikka teshik parmalab azot kislotasi bilan uning materiali 

eritiladi (agar detal alyumin qotishmalaridan yasalgan bo’lsa, eritma o’nga ta’sir qilmaydi).