Namangan muhandislik-pedagogika instituti yer usti transport tizimlari kafedrasi kasb-hunar kollejlari uchun

 

Egovlash usullari. 

Tekis  yuzalarga  ishlov  berish.  Yuzaning  chetlari  dumaloqlanmay,  to’g’ri  chiqishi 

uchun  egovni  to’g’ri  chiziq  bo’yicha  yuritish  kerak.  Ensiz  sirtlar  bo’ylamasiga  yoki 

ko’ndalangiga egovlanadi. Enli sirlarni egovlashda quyidagi ikki usulni qo’llash mumkin: har 

gal  egovni  sirt  enidan  kamroq  masofaga  yurgizganda  egov  ko’ndalang  yo’nalishda  suriladi; 

egov ayni vaqtda oldiga va yon tomonga suriladi.  

Bo’yoq  surib  egovlash  yo’li  bilan  sirtning  tekisligi  aniq  chiqishiga  erishish  mumkin. 

Egovlanadigan  detalь  yupqa  bo’yoq  qatlami  sutkalgan  plita  bo’ylab  suriladi.  Sirtning  chiqiq 

joylariga  bo’yoq  tegib,  botq  joylari  bo’yalmay  qoladi.  Bo’yoq  tekkan  joylar  egovni  doiraviy 

usulda yurgizib egovlanadi. 

90

0

  burchak  ostida  yotgan  sirtlarga  ishlov  berish.  Oldin  baza  deb  qabul  qilingan  sirt 

egovlanib, uning tekisligi ta’minlangach, unga perpendikulyar bo’lgan sirt egovlanadi. Tashqi 

burchaklar yassi egov bilan egovlanadi.  

Egri  chiziqli  sirtlarga  ishlov  berish.  Oldin  zagatovka  tayyorlab  olinadi-hamma 

tomonidan ishlanadi, profilli uchastkalari rejalanadi. So’ngra ortiqcha metall qirqib tashlanadi. 

Egri chiziqli qavariq sirtlarni ikki usulda: egovni tebrantirib  yoki tomonlar sonini ikki 

marta ko’paytirib egovlash mumkin. Birinchi xolda egov ishlanadigan sirt bo’ylab yurgiziladi. 

Ikkinchi usulda qo’ndalang yo’nalishda harakatlantiriladi. 

Egri  chiziqli  botiq  sirtlar  egrilik  raradiuslari  qandayligiga  qarab  dumaloq  yoki  yarim 

dumaloq  egov  bilan  egovlanadi.  Egov  murakkab  xarakatlantiriladi,  ya’ni  oldinga  va  o’z  o’qi 

atrofida buragan holatda bir tomonga surib yurgiziladi. 

Tutashmalarni egovlashda  egri sirtdan to’g’ri sirtga rovon o’tishi uchun oldin egri sirt 

bo’ylama shtrix tushirib, keyin tekis sirt ko’ndalang shtrix tushirib egovlanadi. 

Yupqa  planstinkalarga  ishlov  berishda  zagatovka  yog’och  plastinkalar  orasiga  olib 

qisiladi va ular bilan birga egovlanadi. Lekin bunda egovning tishlari qipiqqa to’lib qolaveradi. 

Plastik  massalardan  yasalgan  detalь  va  zagatovkalarga  ishlov  berishda,  ular  tiskiga 

mahkamlashda  darz  ketmasligi  uchun  tiski  jag’lari  bilan  detalь  orasiga  fanera  yoki  mis, 

yumshoq materialdan qilingan qistirma qo’yiladi.  

Egovlangan  sirtlarni  pardozlashda  bo’ylama,  ko’ndalang  yoki  doiraviy  shtrixlar 

tushiriladi.  Pardozlash  ishlari  mayda  tishli  egovlar,  brusoklar  va  jilvirlash  qog’ozlari  bilan 

bajariladi.