Namangan muhandislik pedagogika instituti

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

---

5

mardonavor mehnat qildilar. Kadrlar muammosi bundan tashqari fabrika-zavod

ta’limi maktablarida, hunar-bilim yurtlarida, qisqa muddatli turli kurslarda oliy va

o’rta maxsus o’quv yurtlarida ham hal qilindi.

Respublikamizdagi barcha sanoat korxonalari urush boshlanganidanoq qayta

qurilib, madofaa uchun zarur mahsulotlar ishlab chiqarishga o’tkazildi. Qurol-

yarog’lar va o’q dorilar ishlab chiqarish rejalari, O’zbekistonning xom ashyo va

moddiy resurslarini front yehtiyojlariga va avvalo respublikada og’ir sanoat

vujudga keltirishga safarbar qilish choralari ko’rildi. Respublika rahbariyati

korxonalarning samaradorligini oshirish maqsadida ularning huquqlarini

kengaytirdilar, murakkab vazifalarni markaz bilan kelishmasdan tezkorlik bilan hal

qilishdan qo’rqmadilar. Urushning birinchi kunlaridanoq O’zbekiston aholisi

moddiy resurslarini safarbar qilish, jangovar holatga keltirish tadbirlari ko’rildi.

Front uchun zahira va komandirlar tayyorlandi. Bu ishni amalga oshirishda

urushning boshida O’zbekistonga ko’chirib keltirilgan harbiy akademiyalar va

bilim yurtlari alohida o’rin yegalladilar. O’rta Osiyo Harbiy okrugi bo’yicha urush

boshlangandan keyin 1,5 yil ichida 109 ta harbiy qo’shilma tuzildi. Ular orasida

O’zbekistonda tuzilgan milliy harbiy qo’shilmalar ham bor yedi. 1941 yil

noyabridan 1942 yil martigacha O’zbekistonda 9 ta alohida o’qchi brigada va 5 ta

(otliq) diviziya tuzildi.

Bundan tashqari O’zbekistonda madofaa jamg’armalari uchun mablag’

to’plash tashkil qilindi. Urushning dastlabki kunlaridayoq bu jamg’armalarga

respublika aholisining 30 mln so’m mablag’i tushdi.

Shunday qilib, urushning dastlabki davridayoq O’zbekistonda xalq xo’jaligi

harbiy izga o’tkazildi, milliondan ortiq kishi harbiy xizmatga chaqirildi. Butun

xalq, barcha moddiy va ma’naviy boyliklar fashizmga qarshi kurashga safarbar

qilindi.

2. Sovet ittifoqi g’arbidagi ko’pgina katta sanoat va qishloq xo’jaligi

rayonlarining fashistlar tomonidan bosib olinganligi mamlakat xalq xo’jaligini

og’ir ahvolga solib qo’ydi. Chunki bu hududlarda SSSR aholisining 40% i yashar,

temirning 68% i, po’latning 58% i, alyuminiyning 60% i, ko’mirning 63% i,

bug’doyning 38% ini shu yerlar berar yedi. Mudofaa ahamiyatiga yega bo’lgan

og’ir sanoat korxonalarining katta qismi g’arbiy hududlarda joylashgan yedi.

Urush boshidagi bunday katta yo’qotishning o’rnini qoplash va dushman ustidan

g’alabani ta’minlaydigan sanoat ishlab chiqarishini yo’lga qo’yish o’sha davrdagi

dolzarb vazifa bo’lib qolgan yedi. Bu vazifani bajarish uchun urush boshida

amalga oshirilgan tadbirlar haqida ma’ruzamiz boshida aytib o’tgan yedik. 1941

yilning yoziga kelib xalq xo’jaligini qayta qurib, uni harbiy izga o’tkazish

O’zbekistonda asosan oxiriga yetkazilgan yedi. 1942 yili yalpi sanoat mahsulotini

ishlab chiqarish ikki barobar ko’paydi, 1943 yilda yesa sanoatning respublika xalq

xo’jaligidagi salmog’i 75% gacha ortdi. Harbiy ishlab chiqarish quvvatlarini

oshirib borish zaruratlari sanoat qurilishini tobora ko’paytirishni talab qilar yedi.

O’zbekistondagi industrial rivojlanish yelektr yenergiya ishlab chiqarishni keskin

ravishda oshirishni talab qildi. Yelektr stansiyalar qurilishiga 1941 yilda 1 mlrd

so’m ajratilgan bo’lsada, mablag’ yetishmasligi sababli qurilish ishlari hashar yo’li