Namangan muhandislik pedagogika instituti

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

---

11

ro’yobga chiqarish, olamshumul tarixiy voqealarga oz bo’lsada ta’sir o’tkazishga

qodir kuch yekanligini yorqin namoyish yetdi. Urushning og’ir yillarida o’zbek

xalqining yuksak ma’naviy ahloqiy fazilatlari, uning insonparvarlik,

baynalminalchilik, vatanparvarlik xususiyatlari namoyon bo’ldi. Umumiy

ahvolning keskin yomonlashib, oziq-ovqat borasida qiyinchiliklar tug’ilganligiga,

shaharlarda oziq-ovqat kartochka tizimi joriy qilinganligiga, sanoat mahsulotlarini

taqsimlashning meyorli tizimiga o’tilganligiga, aholi turmush darajasining keskin

pasayganligiga qaramasdan o’zbek xalqi urushning ayanchli yillarida dushman

vaqtincha bosib olgan hududlardagi aholiga do’stona bag’rini keng ochdi, o’z

yurtidan ayrilgan quvg’inlarni, urush qurbonlarini qalb harorati bilan isitdi, ularni

g’amxo’rlik va mehmondo’stlik bilan ko’nglini ko’tardi, qardosh xalqlarga

iqtisodiyotni tiklashda va madaniy qurilishni yo’lga qo’yishda yordam berdi.

Urush yillarida respublikaga bir milliondan ortiq kishi, shu jumladan, 200 ming

bola keldi. Kelganlar turar joy bilan ta’minlanib, ishga joylashtirildi. O’zbekiston

aholisi o’zi nochor ahvolda bo’lishiga qaramasdan o’z noni, kiyim-kechagi, turar

joyini ko’chib kelganlar bilan birga baham ko’rdi.

Mudofaa jamg’armasi tuzish umumxalq harakatiga o’zbekistonliklar o’zlari

muhtoj yekanligiga qaramasdan katta hissa qo’shdilar. 1941-1945 yillar davomida

mudofaa jamg’armasiga respublika mehnatkashlari pul va davlat zayomi

obligasiyalari shaklida 650 mln so’mdan ziyod mablag’ topshirdilar. 22 mln

so’mdan ortiq qimmatbaho buyumlar, 55 kg.ga yaqin qimatbaho metallar

topshirdilar. Ana shu mablag’larga 3 ta bronepoyezd, avia yeskadrilya, tank

kolonnalari va boshqa texnika qurilib, frontga jo’natildi.O’zbek xalqiga hos

insonparvarlik fashistlardan ozod yetilgan hududlarda xalq xo’jaligini tiklashda

bergan yordamida o’z ifodasini topdi. 1943 yilda O’zbekiston kolxoz va sovxozlari

ozod qilingan tumanlarga 1152 traktor, 25 ta kombayn, 1138 ta plug 379 ta seyalka

va boshqa texnika jo’natdilar. O’zbekistonliklar tumanlardagi maktablar va boshqa

sohalar uchun pul va moddiy vositalar, darsliklar  va o’quv qo’llanmalari, kitoblar,

oziq-ovqatlar, kiyim bosh, poyafal va shu kabilarni yetkazib berdilar.

Urush xalqlar o’rtasidagi do’stlikni, baynalminal birlikni mustahkamladi.

Lekin Stalin boshchiligidagi rahbariyat urush yillarida milliy siyosatda kechirib

bo’lmas zo’ravonlikni amalga oshirdi. 1941-1945 yillarda Volga bo’yi nemislari,

qalmiqlar, chechenlar, ingushlar, qrim tatarlari, qorachoylar, balqarlar, mesxeti

turklariga mansub bo’lganlar to’lasincha, qisman litov, latish, yeston, polyak,

yunonlar majburiy ravishda o’z ona yurtlaridan badarg’a qilindilar. Ularning

umumiy soni 3 mln 226 ming kishidan ortiq yedi. Ko’chirish ular uchun chinakam

fojiaga aylandi. Ko’chirish vaqtida, maxsus posyolka va lagerlarda deyarli 200

ming chechen va ingush, 120 ming qalmiq (xalqning yarmi), 40 ming qorachoylik

(millatning uchdan bir qismi), 20 ming balqar (millatning yarmi) halok bo’lgan

yedi. Stalin va uning atrofidagilar o’zlarining harakatlarini fashistlar okkupasiyasi

davrida ayrim щaxs va guruhlarning xoinligi uchun berilgan jazo, sovet mamlakati

xavfsizligini qo’riqlash deb bahona qildilar. Aslida bu zo’ravonlikdan ko’zlangan

maqsad barcha milliy respublikalar aholisi ruhini tushirish, ularda qo’rquv hissini

kuchaytirish yo’li bilan tuzumni mustahkamlashdan iborat yedi. O’zbekistonga