Namangan muhandislik pedagogika instituti

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

Click here to buy

A

B

B

Y

Y

PD

F Transfo

rm

er

2

.0

w

w

w .A

B B Y Y.

c o

m

---

10

Qiyinchiliklarga qaramay oliy maktab rivojlanib bordi. 1945 yilga kelib oliy o’quv

yurtlarning soni urushdan oldingi davrga nisbatan 3 taga ko’paydi. Urush umum

ta’lim maktablarining faoliyatini g’oyat murakkablashtirib yubordi.

O’qituvchilarning ancha qismi harbiy xizmatga chaqirilib, yuqori sinf

o’quvchilarining ko’plari ishlab chiqarishga ketib qolishi oqibatida maktablar,

o’qituvchi va o’quvchilarning soni birmuncha kamaydi. Bundan tashqari maktab

binolarining bir qismi gospitallarga va harbiy mashq punktlarga aylantirilgan yedi.

Natijada faqat 1942-43 o’quv yilida 210 ta maktab faoliyati to’xtatildi.

Maktablarni yoqilg’i, darsliklar, o’quv qurollari bilan ta’minlash juda ham

qiyinlashdi. Lekin sharoit og’irligiga qaramay boshlang’ich va o’rta

maktablarining asosiy qismi o’z faoliyatini to’xtatmadi, ularning tarmog’i, ta’lim

tizimi saqlab qolindi.

Og’ir sinov yillarida fashizmga qarshi umumxalq kurashiga o’zbek adabiyoti

va san’ati ham o’z hissasini qo’shdi. Shoir va yozuvchilar, dramaturg va

publisistlar xalqni fashistlarga qarshi chuqur nafrat va g’alabaga so’zsiz ishonch

ruhida tarbiyalaydigan yangi-yangi asarlar ustida ish olib bordilar. Oybekning

“Yovga o’lim” she’ri, “Navoiy” romani, H.Olimjonning “O’lim bosqinchilarga”,

G’.G’ulomning “Sen yetim yemassan”, “Men yahudiy” kabi asarlari

jamoatchilikning yuksak bahosiga sazovar bo’ldi. Uyg’un, Islom shoir,

M.Shayxzoda, S.Abdulla singari shoirlar ham harbiy lirikaning maydonga

kelishida faol ishtirok yetdilar.

Yozuvchilar va shoirlar o’z asarlari qahramonlarning obrazlarini bevosita

frontlarda bo’lib, jangchilar bilan uchrashib, birga yashab ularning

qahramonliklarini ba’zan hayotlarini xavf ostida qoldirib bo’lsada, o’z ko’zlari

bilan ko’rib, undan g’oyaviy ta’sirlanib yaratdilar. O’zbekistonga urush yillari

ko’plab yozuvchilar, shoirlar, san’atkorlar ko’chirib keltirildi. Ular orasida nafaqat

mamlakat miqyosida, balki butun dunyoga tanilgan A.Axmatova, Ya.Kolas,

N.Pogodin, A.Tolstoy, V.Yan kabi yozuvchilar, shoirlar bor yedi. O’zbek adiblari

ular bilan hamkorlikda ko’plab kapital asarlar yaratdilar. “Biz yengamiz”

almanaxi, “O’zbekistonlik shoirlar frontga” antalogiyasi shular jumlasidandir.

Urush yillarida o’zbek teatr san’ati ham katta hajmdagi vazifalarni bajardi. Bu

davrda O’zbekistonda 35 ta mahalliy, 56 ta yevakuasiya qilingan teatrlar ishladi.

1941 yilning iyulidan 1944 yilgacha ular 203 ta yangi postanovka qo’yib 13568 ta

spektakl va konsert ko’rsatdilar. Urush yillarida respublika san’at xodimlari 30 dan

ortiq konsert brigadalari tarkibida harakatdagi armiya qismlarida 35 mingdan ortiq

konsert berdilar. Brigadalar tarkibida Tamaraxonim, H.Nosirova,

S.Yeshonho’jayeva, M.Turg’unboyeva, A.Hidoyatov, O.Yoqubov, K.Zokirov,

Sh.Burhonov va boshqa san’at arboblari bor yedi. Urushdagi g’alabaga o’zbek

kino, sirk san’atlari ustalari, rassomlar, kompozitorlar, haykaltaroshlar, matbuot

xodimlari xalq qahramonligini tarannum yetuvchi, xalqimizni vatanparvarlik,

insonparvarlik ruhida tarbiyalashga hizmat qiluvchi asarlar bilan beqiyos hissa

qo’shdilar.

Shunday qilib, urush davri o’zbek fani va madaniyati xalq va armiyani

dushman ustidan yerishilajak g’alabaga safarbar yetish, xalqning ruhiy qudratini