Namangan davlat universiteti

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA

MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI

NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI

«Tasdiqlayman» O`quv ishlari bo`yicha prorektor, __________ t.f.n.. M.X.Esanov «_______»____________2019 y.

“BALIQLAR EMBRIOLOGIYASI VA SUN’IY URUG’LANTIRISH” FANINING

ISHCHI O`QUV DASTURI

2019/2020 oquv yili kunduzgi ta’lim shakli, 2-kurslari uchun


Bilim sohasi: 400000-Qishloq va suv xo`jaligi
Ta`lim sohasi: 410000-Qishloq, o`rmon va baliq xo`jaligi
Ta`lim yo`nalishi: 5410600– Zooinjineriya (baliqchilik)

Namangan – 2019

Fanning ishchi o`quv dasturi O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi 201___yil “ ____” _____dagi _______- sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan namunaviy dasturi asosida tuzilgan

Tuzuvchi: SH. X.Yusupova

Fanning ishchi o'quv dasturi Biologiya kafedrasining 2019 yil __ - avgustdagi 1–sonli yig’ilishida muhokamadan o’tgan va fakultet Kengashida ko’rib chiqish uchun tavsiya etilgan.

Kafedra mudiri: b.f.d. A.R. Batoshov

Ishchi o'quv dastur Tabiiy fanlar fakultetining 2019 yil “___” _________ __ – sonli Kengashida ko'rib chiqilgan va foydalanishga tavsiya etilgan.

Fakul'tet Kengashi raisi: A.A. Nazarov


Kelishildi:

O'quv- uslubiy boshqarma boshlig’i: D.B. Dehqonov

Oquv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta’limdagi o’rni

Oliy ta`limning Davlat ta`lim standartiga ko`ra o`qitiladigan “Baliqlar embriologiyasi va sun’iy urug’lantirish” fani keng tarmoqli kompleks fan bo`lib, bir qancha mustaqil fanlarni o`z ichiga oladi. Sistematik turlarning xilma-xilligi, ularning o`zaro o`xshashligi yoki bir-biridan farqli asossida turli sistematik guruhlar o`rtasidagi munosabatlarni o`rganadi. Ushbu dastur baliqlarning tashqi tuzilishi va hayotining asosiy xususiyatlari, tog’ayli va suyakli baliqlarning tasnifi, ularning tuzilishi va o`rganish metodlari, fanning tarixi va rivojining tendentsiyasi, istiqboli, xamda respublikamizdagi ijtimoiy – iqtisodiy islohotlar natijalari va xududiy muammolarning ixtiologiya xamda baliqchilik soxalari istiqboliga ta`siri masalalarini qamraydi.

Oquv fanining maqsadi va vazifalari

Ushbu dastur baliqlarning tashqi tuzilishi va hayotining asosiy xususiyatlari, tog’ayli va suyakli baliqlarning tasnifi, ularning tuzilishi va o`rganish metodlari, fanning tarixi va rivojining tendentsiyasi, istiqboli, xamda respublikamizdagi ijtimoiy – iqtisodiy islohotlar natijalari va xududiy muammolarning ixtiologiya xamda baliqchilik soxalari istiqboliga ta`siri masalalarini qamraydi.

Baliqlar embriologiyasi va sun’iy urug’lantirish fani tabiiy fanlar majmuasiga taalluqli bo`lib, talabalar uni kurs 3- semestrda o`rganishadi.
Fan bo`yicha bilim, ko`nikma va malakaga qo`yiladigan talablar

Fan bo`yicha talabalarning bilim, ko`nikma, va malakalariga quydagi talabalar qo`yiladi. Talaba:

- baliqlarning xilma-xilligini, dunyo okeani va ichki suv xavzalaridagi baliqchilikning iqtisodiy ahamiyatini va baliq turlari bilan tanishish.

- baliqlarning alohida guruhlari va muxim turlarini hayot tarzi bilan tanishish, baliqlarning sistemasini o`zlashtirish, evolyutsion jarayonlar va filogenetik bog’liqliklar, ularning tarqalishi, hamda baliqlarning sanoat ob`ektidagi ahamiyatini bilish;

- ovlanadigan asosiy baliq turlarining ekologiyasini;

- baliqlarning inson xayotidagi ahamiyatini;

-dala va laboratoriya sharoitida baliqlarga ishlov berishni;

-aniqlagich adabiyotlardan foydalangan xolda baliq turlarini aniqlashni;

-turli ekologik sharoitlarning baliq morfologiyasiga ta`siri xaqida tassavurga ega bo`lishi;

-baliqlarni tadqiqot qilishda turli asbob-uskunalardan foydalanishni;

- iqlimlashtirilgan baliqlar va biologik xilma-xillikni saqlashni bilishi va ularni foydalana olishi;

-baliqlar morfologyasi fani bo`yicha talaba tabiiy suv havzalari ixtiofaunasining tur tarkibini bilish,

-baliqlarning ekologik klassifiqatsiyasi, ular o`sishining o`zgaruvchanligi, o`sish modelini,

- populyatsiyalardagi jinslar nisbati, baliqlar to`dasi soni, dinamikasinini,

-baliqlar urchishi bo`yicha umumiy ko`rsatmalarni, meristik va plastik belgilarning ahamiyatini, urchish muddatlari va davomiyligini, baliqlar hayot tsikli va uning bosqichlari, baliqlar yoshi va o`sish tezligini,

- baliqlarning umumiy biologik analizi, morfometriya, hajmi, jinsi, etilish bosqichi, oziqlanishi, vazni, yoshi va uzunligini aniqlash,

-ixtiologik tadqiqotlarda variatsion statistik usullaridan foydalanish,

baliq tanasini o`lchashni biometrik usulini qo`llash, baliqlarni sifat va miqdoriy belgilarini, baliq jinsini aniqlash malakalariga ega bo`lishi kerak

Umumiy o`quv ishlari turlari bo’yicha hajmi

Fanga umimy 136 soat ajratilgan bo’lib, shundan auditoriya mshg’ulotlari 68 soat bo’lib, semestr davomida haftasiga 4 soat o’tiladi.

Semestr	Yuklama	Auditoriya mashg’ulotlari turi bo’yicha O’quv yuklamasi taqsimoti (soat)				Mustaqil taplim
		Jami	Mapruza	amaliy mashg’ulot	labora-toriya
I	164	92	34	46	12	72
Jami	164	92	34	46	12	72

1. 
   Ma`ruza mashg’ulotlari
   

№	Mavzular	Qisqacha mazmuni	Hajmi (soatda)
1	Kirish. Baliqlar morfologiyasi fanining maqsadi va vazifalari.	Kirish. Baliqlar morfologiyasi fanining maqsadi va vazifalari.Fanning rivojlanish tarixi. Baliqlarning hayvonlar sistemasidagi o`rni. Baliqlarning biologik guruhlari. Baliqlar morfologiyasi fani - chuchuk suv va dengiz baliqlarining organik olamda tutgan o`rni shuningdek, ovlanadigan va etishtiriladigan baliqlarning tashqi tuzilishi, rivojlanishi, tashqi faktorlarning baliqlar morfologiyasiga ta`siri.	2
4	Taksonomik tadqiqotlar. Taksonomik birliklar va ilmiy nomenklatura qoidalari. Tabiiy suv havzalari (daryo, ko`l suv, omborlari) ixtiofaunasining tur tarkibini aniqlash, turli baliqlarning uchrash chastotasi (tezligi).	Taksonomik birliklar va ilmiy nomenklatura qoidalari. Tabiiy suv havzalari (daryo, ko`l suv, omborlari) ixtiofaunasining tur tarkibini aniqlash, turli baliqlarning uchrash chastotasi (tezligi).	2
5	Baliqlarning yoshi va o`sishi. Baliqlar yoshini aniqlash. Baliqlar yoshining tadqiq qilishning baliqchilik xo`jaliklari uchun ahamiyati.	Baliqlar yoshini aniqlash. Baliqlar yoshining tadqiq qilishning baliqchilik xo`jaliklari uchun ahamiyati. Baliqlar yoshini tangachalari, suyaklari, suzgich nurlariga va otolitlarga qarab aniqlash metodlari. Baliqlar yoshining O`zbekiston sharoitida aniqlashning qiyinligi. Populyatsiyalarni yosh tarkibini tutilgan baliqlarning o`lchamlariga qarab aniqlash. Baliqlar o`sish tezligni aniqlash. Baliqchilik xo`jaliklari uchun baliqlar o`sish tezligini tadqiq qilishning ahamiyati.	2
	Baliqlar morfologiyasini o`rganish. Umurtqalilarning ichida baliqlarning tutgan o`rni.	Meristik va plastik belgilarning diagnostik ahamiyati. Baliq tanasini o`lchashning biometrik metodi, sifat va miqdoriy belgilarini aniqlash. Bu metod populyatsiyalarni, qabilalarini, irqlarini, ekoturlarini va x.k. tur ichidagi o`zgaruvchanligini aniqlashda qo`l keladi. Turli oilaga mansub baliqlarni o`lchash metodlari.	2
	Lichinkalik davrlari.	Tog’ayli baliqlarning lichinkasining tuzilishi. Karpsimon baliqlarning lichinkasining oziqlanishi, rivojlanishi.	2
8	Baliq terisining tuzilishi. Tog’ayli va suyakli baliqlarda.	Akulaning tana tuzilishlari, harakatlanish a`zolari. Terisi, tangachalari va suzgichlarining tuzilishi. Lasossimon baliqlar. Umumiy tuzilishi, xarakterli belgilari. Lassosimon baliqlarning sistematikasi. oilalari. Xariuslar, ularning biologik xususiyatlari, tarqalishi va sanoatdagi ahamiyati.	2
	CHavoqlarning tuzilishi.	CHavoqlarning rivojlanish davrlari. Tanasidagi o`zgarishlar.	2
	CHavoqlarning tuzilishi.	CHavoqlarning rivojlanish davrlari. Tanasidagi o`zgarishlar.	2
	Suzgich qanotlarining tuzilishi.	Anal, yog’, ko`krak, qorin suzgich qanotlarining tuzilishi va funktsiyalari. Baliq dumining xizmati. Suyakli bo`rtmalar	2
	Baliqlar bosh tuzilishining turli-tumanligi.	Baliqlar og’izining turli-tumanligi. Tog’ayli, suyakli baliqlar oyqulog’ining tuzilish	2
	Baliq terisining funktsiyalari.	Teri qoplamining modda almashinishidagi axamiyati. Baliqlarning yorug’lik taratuvchi organlari funktsiyasi. YAshash muxitiga qarab ranglarning o`zgarishi. Uvildiriq sochish davridagi ranglarning o`zgarishlari.	2
	Tangachalari va ularning turlari.	Tangachalarning tuzilishi. Tarkibi. Xizmati. Plokoid va ganoid tangachalar. Tangachasiz baliqlar.	2
	Ugorsimonlar turkumining tavsifi	Ugorsimonlar (ilonbaliq) turkumining umumiy tavsifi, sargansimonlar. Dengiz, daryo ugorlari. Uchar baliqlarning oilasi. Makrellar va sarganlar, ularning tuzilishidagi xarakterli belgilari.	2
	Baliqlarga abiotik omillarning ta`siri.	Baliqlarga abiotik omillarning ta`siri. Baliqlarning biotik omillar bilan aloqadorligi.	2
	Suv havzalarida baliqlarning yashash sharoiti	Ma`lum biotoplarda yashashga moslashgan baliqlar. Katta ko`llarda va to`xtagan yoki oqmaydigan suv havzalarida baliqlarning yashash sharoiti. Suvdagi kislorod va uning baliqlar hayotidagi ahamiyati. Baliqlarning yashash muhitidagi (suv muhiti) osmotik bosim. Osmoregulyatsiya. Baliqlarning suvdagi boshqa gazlarga munosabati. Tuzning, haroratning baliqlarga ta`siri.	2
	Jag’sizlarning tavsifi	Jag’sizlarning asosiy kenja sinflari, genetik bog’liqligi va kelib chiqishi. Xo`jalik ahamiyati	2
	Jag’og’izlilarning tavsifi	Jag’jabralilarning tuzilishidagi xususiyatlar. Qalqonli va tog’ayli baliqlar, ularning evolyutsiyadagi roli.	2
	Jami :		34

Ma`ruza mashg’ulotlari mul’timediya qurilmalari bilan jihozlangan auditoriyada akedem guruxlar oqimi uchun o`tiladi.

Amaliy mashg’ulotlar taqsimoti

№	Mavzular	Qisqacha mazmuni	Hajmi (soatda)
3	Taksonomik tadqiqotlar	Taksonomik tadqiqotlar	2
4	Baliqlarni yoshi va o’sishi	Baliqlarni yoshi va o’sishi	2
5	Baliqlar yoshini aniqlash	Baliqlar yoshini aniqlash	2
6	Baliqlar yoshining tadqiqi qilishning baliqchilik xo’jaliklari uchun ahamiyati	Baliqlar yoshining tadqiqi qilishning baliqchilik xo’jaliklari uchun ahamiyati	2
7	Baliqlar morfologiyasini o’rganish. Umurtqalilar ichida baliqlarning tutgan o’rni	Baliqlar morfologiyasini o’rganish. Umurtqalilar ichida baliqlarning tutgan o’rni	2
8	Baliqlar terisining tuzilishi. Tangachalari va ularning turlari. Tog’ayli va suyakli baliqlarda.	Baliqlar terisining tuzilishi. Tangachalari va ularning turlari. Tog’ayli va suyakli baliqlarda.	2
9	Suzgich qanotlarining tuzilishi	Suzgich qanotlarining tuzilishi	2
10	Baliqlar bosh tuzilishining turli- tumanligi.	Baliqlar bosh tuzilishining turli- tumanligi.	2
11	Baliqlarning skeleti va mushaklari	Baliqlarning skeleti va mushaklari	2
12	Baliqlarning ichki tuzilishi: ovqat hazm qilish, nafas olish, qon aylaish organlari tuzilishi.	Baliqlarning ichki tuzilishi: ovqat hazm qilish, nafas olish, qon aylaish organlari tuzilishi.	4
13	Baliqlarning ayirish va jinsiy organlari tuzilishi	Baliqlarning ayirish va jinsiy organlari tuzilishi	4
14	Baliqlarning asab tizimi va sezgi a’zolari tuzilishi	Baliqlarning asab tizimi va sezgi a’zolari tuzilishi	4
15	Baliqlarga abiotik omillar ta’siri	Baliqlarga abiotik omillar ta’siri	4
16	Jag’sizlarning morfologik tuzilishidagi xususiyatlar va biologiyasi	Jag’sizlarning morfologik tuzilishidagi xususiyatlar va biologiyasi	4
17	Plastinkajabrali baliqlarning tuzilishidagi xususiyatlar va biologiyasi	Plastinkajabrali baliqlarning tuzilishidagi xususiyatlar va biologiyasi	4
18	Suyakli baliqlarning morfobiologik xusussiyatlari	Suyakli baliqlarning morfobiologik xusussiyatlari	4
	Jami:		46

Amaliy mashg’ulotlari mul’timediya qurilmalari bilan jixozlangan auditoriyada xar bir akedem guruxda o`tiladi. Mashg’ulotlar faol va intervaol usullar yordamida o`tiladi.
Laboratoriya mashg’ulotlar

№	Mavzular	Qisqacha mazmuni	Hajmi (soatda)
1	Baliqlarning turlarini o`rganish bo`yicha aniqlagich adabiyotlari bilan ishlash.	Baliqlarning turlarini o`rganish bo`yicha aniqlagich adabiyotlari bilan ishlash.	2
2	O`txo`r baliqlarni aniqlash.	O`txo`r baliqlarni aniqlash.	2
3	Zog’ora baliqni aniqlash.	Zog’ora baliqni aniqlash.	2
4	Laqqa baliqlar umumiy morfologiyasini o`rganish.	Laqqa baliqlar umumiy morfologiyasini o`rganish.	2
5	Qora baliqni aniqlash.	Qora baliqni aniqlash.	2
6	Lasossimon baliqlarni morfologik tuzilishini o`rganish.	Lasossimon baliqlarni morfologik tuzilishini o`rganish.	2
7	Pitseliyalar oilasiga mansub baliqlar morfologiyasini o`rganish.	Pitseliyalar oilasiga mansub baliqlar morfologiyasini o`rganish.	2
8	Olabug’asimon baliqlar suzgichlar tuzilishi.	Olabug’asimon baliqlar suzgichlar tuzilishi.	2
9	Buqabaliqlar morfologiyasi.	Buqabaliqlar morfologiyasi.	2
	Jami:		18

Mustaqil ish mavzulari va shakllari

№	Mavzu nomi	TMI shakli	Hajmi (soatda)
1	Baliqlarning tana tuzilishi va shakllari. Baliqlarning suzgich pufagi va suzgichlari.	Baliqlarning tana tuzilishi va shakllari. Baliqlarning suzgich pufagi va suzgichlari.	4
2	Baliqlarning harakati. Baliqlarning rangi, tangachalari	Baliqlarning harakati. Baliqlarning rangi, tangachalari	4
3	YOsh baliqchalarning yashab qolish sharoiti.	YOsh baliqchalarning yashab qolish sharoiti.	4
4	O`troq, baliqlarning yil mavsumiga bog’liqligi.	O`troq, baliqlarning yil mavsumiga bog’liqligi.	4
5	O`tkinchi va yarim o`tkinchi baliqlarning yil mavsumiga bog’liqligi.	O`tkinchi va yarim o`tkinchi baliqlarning yil mavsumiga bog’liqligi.	4
6	O`zbekiston tabiiy suv havzalarida karpsimon baliqlarning yashash sharoiti.	O`zbekiston tabiiy suv havzalarida karpsimon baliqlarning yashash sharoiti.	4
7	Baliqlarning kelib chiqishi.	Baliqlarning kelib chiqishi.	4
8	Baliqlarning iqtisodiy ahamiyati.	Baliqlarning iqtisodiy ahamiyati.	4
9	Biotik va abiotik omillarning baliqlarga ta`siri	Biotik va abiotik omillarning baliqlarga ta`siri	4
10	Suv havzasining ixtiofaunasining tarkibi	Suv havzasining ixtiofaunasining tarkibi	4
11	O`zbekistonda eng ko`p tarqalgan baliq turkumlarining (karpsimonlar, okunsimonlar va boshqalar) yashash sharoiti.	O`zbekistonda eng ko`p tarqalgan baliq turkumlarining (karpsimonlar, okunsimonlar va boshqalar) yashash sharoiti.	4
12	O`zbekistonda karpsimon baliqlarning yashash sharoiti	O`zbekistonda karpsimon baliqlarning yashash sharoiti	4
13	Suv sifatiga ta`sir etuvchi omillar.	Suv sifatiga ta`sir etuvchi omillar.	4
14	O`zbekistonda iqlimlashtirilgan baliqlarning morfologiyasi.	O`zbekistonda iqlimlashtirilgan baliqlarning morfologiyasi.	6
15	Sarganlar ya`ni uchuvchi baliqlarning tuzilishi.	Sarganlar ya`ni uchuvchi baliqlarning tuzilishi.	4
16	Kambalasimonlar turkumi tarifi.	Kambalasimonlar turkumi tarifi.	4
17	Ikki xil nafas oluvchi baliqlarning tavsifi.	Ikki xil nafas oluvchi baliqlarning tavsifi.	4
18	CHo`tkaqanotli baliqlar morfologiyasi.	CHo`tkaqanotli baliqlar morfologiyasi.	4
19	Baliqlarni tangachalari orqali yoshini aniqlash.	Baliqlarni tangachalari orqali yoshini aniqlash.	4
20	Baliqlar migratsiyasi.	Baliqlar migratsiyasi.	4
Jami			72

Nazorat savolnomalari
1. Sitologiya fanining mohiyati, shakllanish bosqichlari.

2. Sitologiya fanining asosiy o`rganuvchi masalalari va fanlararo aloqasi

3. Sitologiya fanida qo`llvaniladigan tadqiqot usullari.

4. O`zbekistonda sitologiyaning rivojlanishi.

5. Hujayra nazariyasi va uning mohiyati.

6. O`simlik va hayvon xujayralarining tuzilishidaga o`xshashlik va farqlar.

7. Hujayraning asosiy kimyoviy tarkibi.

8. Hujayraning xayotiy funktsiyalardagi roli.

10. Sitoplazmaning asosiy tarkibi.

11. Sitoplazmatik membrananing strukturaviy tuzilishi.

12. Hujayra membranasining kimyosi va xususiyatlari

13. Plazmolemma hosilalari

14. Membranalararo aloqalar

15. Sinapslar va sinaptik birikish

16. Zich birikishi yoki membranalarning zich jipslangan zonasi

17. Endoplazmatik retikulumning strukturaviy tuzilishi, funktsiyalari

18. Gol’ji apparatining tuzilishi va vazifalari

19. Lizosomalarning tuzilishi, vazifalari, hosil bo`lishi

20. Peroksisomalar tuzilishi va fazifalari, hosil bo`lishi

21. O`simlik vakuolarining tuzilishi, kimyoviy tarkibi va funksiyalari

22. Maxsus organoidlarning tuzilishi va vazifalari

23. Xujayraning sekretor faoliyati

24. Mitoxondriyaning ul’trastrukturaviy tuzilishi va funktsiyasi.

25. Plastidlarning ul’trastrukturaviy tuzilishi, tiplari va funktsiyasi

26. Mikrofilamentlarning tuzilishi, vazifalari

27. Oraliq filamentlar ning tuzilishi, vazifalari

28. Mikronaychalar ul’trastrukturasi va vazifasi.

29. Sentriolaning ul’trasutrukturaviy tuzilishi, vazifalari

30. Ribosomalarning ul’trastrukturasi va vazifasi

31. Oqsil biosintezi

32. Hujayrada yadroning o`rni,strukturasi va turlari.

33. YAdroning tuzilishi, tarkibi va funktsiyasi.

34. YAdrochaning tuzilishi, kimyoviy tarkibi, vazifalari

35. Xromatin va uning faoliyati

36. Xromosomalarning kimyoviy tarkibi

37. Xromosomalarning to`plami

38. Geteroxromatin va euxromatin

39. Hujayraning bo`linishi.

40. Mitoz bo`linish, uning bosqichlari va biologik ahamiyati.

41. Hujayralarning amitoz bo`linishi

42. Amitoz, uning xillari.

43. Hujayra bo`linishiga tasir etuvchi omillar.

44. Meyoz va uning xillari

45. Meyozning biologik ahamiyati.

46. Xujayra fiziologiyasi.

47. Tirik moddalarning xarakati.

48. Oqsil biosintezining bosqichlari.

49. Intsiatsiya, elongatsiya,terminatsiya

50. Xujayrada oqsil almashinuvi.

51. Hujayraning tasirlanishi.

52. Xujayraning shikastlanishi.

53. Xujayrani qo`zg’aluvchanlik xususiyati.

54. O`tkazuvchanlik va u xaqidagi nazariyalar.

55. Simbiotik gipoteza

56. Invaginatsiya gipotezasi

57. Xujayraning kelib chiqishi to`g’risidagi zamonaviy qarashlar

58. Hujayra potologiyasi.

59. Apoptoz va uning ko`rinishlari

60. Xromosomalarning sitogenetik mutatsiyalari
Tavsiya etilayotgan adabiyotlar ro’yxati

Asosiy adabiyotlar:

1. 
   SHikidze A.L., Sistema riboobraznix rib do semeystv. Tashkent. «Universitet» 1991. 71 s.
   
2. 
   Nikol’skiy G.V. CHastnaya ixtiologiya. M., “Visshaya shkola”, 1971. 366 s.
   
3. 
   Martinov F.G. Prudovoe ribovodstvo. Rossiya. M. 1973. 425 c.
   
4. 
   Pravdin I.R. Rukovodstvo po izucheniyu rib. Rossiya. M. 1966. 376 c.
   
5. 
   Anisimova I.M., Lavrovskiy V.V. Ixtiologiya. M., “Agropromizdat”, 1991. 380 c.
   
6. 
   Jizn’ jivotnix. Pod red. Rassa T.S., T.4, Izd. “Prosveshenie”, 1971.
   
7. 
   Veselov E.A. Opredelitel’ presnovodnix rib fauni SSSR. M., 1977
   

Qo`shimcha adabiyotlar

8. 
   Viler A. Opredelitel’ rib morskix i presnovodnix Severo-Evropeyskogo basseyna. Izd. “Legkaya promishlennost’”, 1983
   
9. 
   Kamilov G.K. Ribi vodoxranilish Uzbekistana. T., Izd. “Fan”, 1973. 232 c.
   
10. 
    Spanovskaya V.D. Sistema rib do podotryadov i ix glavneyshie predstaviteli. Izd. MGU, 1975
    
11. 
    Metodicheskoe posobie “Osnovi sistematiki rib”, TashGU, 1991
    
12. 
    Veselov E.A. Opredelitel’ presnovodnix rib fauni Rossiya. M., 1977. 238 c.
    
13. 
    Moiseev P.A., Vovilkin A.S., Kurakova I.I. Ixtiologiya i ribovodstvo. Rossiya.
    
14. 
    Karimov B.K., Kamilov B.G. i dr. Akvakul’tura i ribolovstvo v Uzbekistane. Sovremennie sostoyanie i kontseptsiya razvitiya Uzbekistan. Tashkent. 2008. 146 c.
    
15. 
    Kamilov B.G., Kurbonov R.B. Razvitie karpovix rib v Uzbekistane. Uzbekistan. Tashkent. 2009.
    

Internet saytlari

16. 
    www.ziyo.net.uz
    
17. 
    www.natlib.uz
    

1. 
   http://nuu.uz
   

18. 
    forum.zoologist.ru
    
19. 
    ru.wikipedia.org/wiki
    
20. 
    www.livelib.ru/tag
    
21. 
    zoomet.ru/metod_ryby.html‎
    

BAHOLASH MEZONLARI
“Baliqlar embriologiyasi va sun’iy urug’lanturish ” fani bo‘yicha reyting jadvallari, nazorat turi, shakli, soni hamda har bir nazoratga ajratilgan maksimal ball, shuningdek joriy va oraliq nazoratlarining saralash ballari haqidagi ma’lumotlar fan bo‘yicha birinchi mashg‘ulotda talabalarga e’lon qilinadi.

Fan bo‘yicha talabalarning bilim saviyasi va o‘zlashtirish darajasining Davlat ta’lim standartlariga muvofiqligini ta’minlash uchun quyidagi nazorat turlari o‘tkaziladi:

Oraliq nazorat (ON) – semestr davomida o‘quv dasturining tegishli (fanlarning bir necha mavzularini o‘z ichiga olgan) bo‘limi tugallangandan keyin talabaning nazariy bilim va amaliy ko‘nikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Oraliq nazorat bir semestrda ikki marta o‘tkaziladi va shakli (yozma, og‘zaki, test va hokazo) o‘quv faniga ajratilgan umumiy soatlar hajmidan kelib chiqqan holda belgilanadi;

Yakuniy nazorat (YAN) – semestr yakunida muayyan fan bo‘yicha nazariy bilim va amaliy ko‘nikmalarni talabalar tomonidan o‘zlashtirish darajasini baholash usuli. Yakuniy nazorat asosan tayanch tushuncha va iboralarga asoslangan “Yozma ish” shaklida o‘tkaziladi.

ON o‘tkazish jarayoni kafedra mudiri tomonidan tuzilgan komissiya ishtirokida muntazam ravishda o‘rganib boriladi va uni o‘tkazish tartiblari buzilgan hollarda, ON natijalari bekor qilinishi mumkin. Bunday hollarda ON qayta o‘tkaziladi.

Oliy ta’lim muassasasi rahbarining buyrug‘i bilan ichki nazorat va monitoring bo‘limi rahbarligida tuzilgan komissiya ishtirokida YAN ni o‘tkazish jarayoni muntazam ravishda o‘rganib boriladi va uni o‘tkazish tartiblari buzilgan hollarda, YAN natijalari bekor qilinishi mumkin. Bunday hollarda YAN qayta o‘tkaziladi.

Talabaning bilim saviyasi, ko‘nikma va malakalarini nazorat qilishning reyting tizimi asosida talabaning fan bo‘yicha o‘zlashtirish darajasi ballar orqali ifodalanadi.

«Sitologiya» fani bo‘yicha talabalarning semestr davomidagi o‘zlashtirish ko‘rsatkichi 5 ballik tizimda baholanadi.

Talabaning “Sitologiya” fani bo’yicha bilim, ko’nikma va malakalarini baholashda quyidagi mezonlarga asoslaniladi:

a) 5“a’lo” baho uchun: talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim:

• 
  Hulosa va qaror qabul qilish;
  
• 
  Ijodiy fikrlay olish;
  
• 
  Mustaqil mushohada yurita olish;
  
• 
  Olgan bilimlarini amalda qo’llay olish;
  
• 
  Mohiyatini tushunish;
  
• 
  Bilish, aytib berish;
  
• 
  Tasavvurga eaga bo’lish;
  

b) 4”yaxshi” baho uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim:

• 
  Mustaqil mushohada yurita olish;
  
• 
  Olgan bilimlarini amalda qo’llay olish;
  
• 
  Mohiyatini tushunish;
  
• 
  Bilish, aytib berish;
  
• 
  Tasavvurga eaga bo’lish;
  

v) 3”qoniqarli” baho uchun talabaning bilim darajasi quyidagilarga javob berishi lozim:

• 
  Mohiyatini tushunish;
  
• 
  Bilish, aytib berish;
  
• 
  Tasavvurga eaga bo’lish;
  

g) Fanning mohiyatini tushunmaydigan, tasavvurga ega bo’la olmaydigan talabalarga 0- 2 va undan past ball qo’yiladi.

Aniq tasavvurga ega bo’lmaslik;

• 
  Javoblarda xatoliklarga yo’l qo’yilganlik;
  
• 
  Bilmaslik.
  

№	Baholash turlari	Soni	Ball	Jami ball
I.	I. Oraliq nazorat shakli: 1. Og`zaki so`rov (3 ta savol) 2. Test (50 ta savol)	2 1 1	5 (3 x 5/3=5) (50x0,1=5)	5 5 5
II.	II. Yakuniy nazorat (dekanat belgilagan sanada) 2.1. Yozma ish (3 ta savol)	1	(3 x 5/3=5)	5
Jami				5