Namangan davlat universiteti tibbiy bilim asoslari kafedrasi tibbiy bilim asoslari fanidan amaliy

NAFAS OLISH

Nafas organizmga kislorodning uzluksiz to’shib turishini va karbonat angidrid gazi va suv buglarini ajralib chiqishini ta’minlaydigan asosiy xayotiy jarayondir.

Ko’krak qafasining o’lchovlarining qaysi yo’nalishda o’zgarishiga qarab, nafasning ko’krak, qorin va aralash tiplari farq qilinadi.

Nafas harakatlari chastotasi - katta odamda normada bir daqiqada o’rtacha 16-20 ta bo’ladi. Nafas yoshga, jinsga va tananing vaziyatiga (qarab o’zgarib) bevosita bog’liq bo’ladi. Jismoniy ish, ovqat yeyish, tana haroratining oshishi, ruxiy qo’zg’alish nafasni tezlashtiradi.

Nafas harakatlarini bemor sezmaydigan qilib sanash kerak. Qo’lni bemor ko’kragi ustiga qo’yish yoki pulsni sanagandek qo’lni ushlab turish kifoya. Olingan ma’lumotlar bemorning harorat varaqasiga qayd qilib boriladi.

ARTERIAL BOSIMNI ANIQLASH


Ishdan maqsad. Arterial qon bosimni o’lchashni o’rganish bo’yicha amaliy bilim va malakani oshirish.
Zarur jixozlar: Tanometr, fonendoskop.


Ishni bajarish tartibi. Arterial bosimni o’lchayotganda bemor tinch o’tirishi yoki yotishi kerak. Bemorning yalang’ochlangan qo’liga tirsak bukimidan yuqorirokda (2-3 sm) manjetkani siqmasdan u bilan teri orasiga bir barmoq sig’adigan qilib bog’lanadi. Qo’lni qulay vaziyatda kaft yuzasi yuqoriga qaratilgan xolatda ushlab turiladi. Tirsak bukimining ichki yuzasidan yelka arteriyasi ustida tomir urishini paypaslab topib, ustiga fonendoskop boshchasi takab qo’yiladi. Manjetkacha naycha orqali tutashtirilgan noksimon rezina balloncha orqali havo kiritiladi. Havo bir vaqtda manjetkaga va manometrga to’shib bosim ostida manometrdagi prujinali qarshiligi kuchi bilan o’lchanib, bu kuch millimetrli bo’linmalari bor. Strelkalarga o’tadi va ularni harakatga keltiradi. Manjetkaga havo toki fonendoskop orqali quloqqa yurak tonlari (tovush) eshitilmaguncha asta-sekin yuboriladi. Keyin balloncha bug’izidagi vintilni bo’shatib havo chiqariladi. Manjetkadagi bosim arteriyadagi bosim miqdoriga yetsa, yurak tonlari eshitiladi. Manometrdagi raqamlar sistolik (maksimal) qon bosimni ko’rsatadi. Manjetkadagi bosimni pasayib borishi va eshitiladigan tonlar pasayib borishi bilan eshitiladigan tonlar pasayib boradi va asta-sekin yo’qoladi. Bu diastolik (minimal) bosim bo’lib, manometrdagi raqamlar shu bosimni ifodalaydi.