Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar

Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
74 
2-rasmda ushbu amaliy ishni bajarish uchun kerak bo’lgan eksperimental qurilmani 
sxemasi keltirilgan, bu yerda 1 - lazer nurlatkich; 2 – masofa o’lchagich; 3 – videokamera; 4 
– signalni bizuallashtiruvchi va qayta ishlovchi vosita. 
Ushbu ishda foydalanilgan gazli lazerli nurlatgich geliy va neon aralashmalari 
asosida tayyorlangan. Nurlanish generatsiyasi λ=632,8 nm tolqin uzunligida amalga 
oshiriladi. Generatsiya rejimi uzluksiz va bir modli. 
Nurlatkich ishlab chiqaruvchi zavoddan yustirlangan va o’quvchi studentdan 
qoshimcha solashni talab etmaydi (!). 
Videokamera bilan ishlash jarayonida olingan natijalarni tog’riligini ta’minlash 
uchun uning PZS – matritsasini haddan tashqari yorishib ketmasligiga ( toyinishiga) yol 
qoymaslik kerak (3 a rasm). Bu shartni buzilishi xususan, ko’rsatilgan signalni taqsimotida 
yaqqol maksimumni yoqligi(!) dan guvohlik beradi ( yani signal “chetga chiqa” boshlaydi, 
3 b rasmga qarang). Videokamerani chiziqli ishlash rejimini tiklash uchun odatda lazer 
nurlanishining tarqalish yonalishiga kuchsizlantiruvchi yorug’lik filtri o’rnatiladi. 
3 a,b-rasm 
ISHNI BAJARISH TARTIBI. 
Topshiriq. 
Lazer nurlanishining fazoviy tarqalishida o’ziga xos xususiyatlarini 
tadqiqotini olib boorish.
 
Tajriba qismi: 
1.
Ushbu ishni bajarishdagi xususiyatlari haqida o;qituvchidan tushunturish olish. 
2.
Videokamera 3 ga xizmat ko’rsatuvchi programma vositalari bilan yoqilmagan 
lazer nurlatkich 1 da, mavjud bo’lgan shovqinli fon
 
ni registratsiyasini
*
o’tkazish, natijani 
ma’lumotlar fayli
**
ko’rinishida saqlab qoyish (yani kengaytirilgan DAT bilan fayllar). 
Olingan natijalarni aniqligini oshirish uchun, signalni registratsiya qilishni besh martadan 
kam bo’lmagan holda amalga oshirish talab etiladi. 
Agar kerak bo’lsa programma natijalarni “rasm” – fayllar ko’rinishida ham amalga 
oshirishi mumkin.