Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar

Urtica urens L. o`simligining umumiy kul miqdorini aniqlash.
Buning uchun 
yuqoridagi namlikni aniqlashdagi natijalaridan foydalanildi. Unda eksikatorda quritilib 
doimiy og’irlikka keltirilgan 3.64 g o’simlikni, massasi 16.26 g bo’lgan idishga 
joylashtirildi. Bunda idish bilan moddaning birgalikdagi massasi 19.90 g bo’lgan. So’ngra 
tigelli idishni maxsus uchburchakli tutqich qo’yib, tagidan spirt lampa alangasida 
mahsulotning sekin–asta, tutun chiqishi tugaguncha qizdirildi. Tutun chiqishi tugagach 
tigelni mufil pechda 500
0
C gacha qizdirildi. Shunda idish va qolgan kul massasi: 
1 – sovitilgandan so’ng qolgan massa – 17.84 g 
2 – sovitilgandan so’ng qolgan massa – 17.24 g 
3 – sovitilgandan so’ng qolgan massa – 16.88 g 
4 – sovitilgandan so’ng qolgan massa – 16.82 g 

---

Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
65 
5 – sovitilgandan so’ng qolgan massa – 16.82 g ga teng bo’ldi. Ish yakunlangach 
yuqoridagi natijalar asosida quyidagi hisoblashlarni amalga oshirildi. 
Idish massasi – 16.26 
Moddaning boshlang’ich massasi – 4 g 
Moddani quritib doimiy og’irlik massasiga keltirilganda – 3.64 g 
Idish bilan quritib, doimiy og’irlikka keltirilgan massa – 19.90 g 
500
0
C da qizdirib sovutilgandan keyin qolgan idish bilan modda kulini birgalikdagi 
massasi – 16.82 g 
16.82 – 16.26 = 0.56 g 
X=b·100/a 
Kul X = 0.56•100/4 = 14 % 
x-umumiy kulning % miqdori. 
a-analizga olingan mahsulotning boshlang’ich og’irligi. 
b-kuydirilgandan keyingi qolgan kul miqdori. 
Demak, bu tajribalar natijasida Urtica urens L. o’simligini qizdirib, kuydirilganda 14 
% kul qoladi deb hulosa qilish mumkin. 
Adabiyotlar ro’xati 
1. Куркин В.А. Фармакогнозия. Учебник для студентов фармацевтических вузов 
(факультетов). 2-е изд., перераб. и доп. Самара; ООО “Офорт”, ГОУ ВПО «Сам ГМУ 
Росздрав», 2007. С. 1239. 
2. Пастушенков Л.В., Пастушенков А.Л., Пастушенков В.Л. Лекарственные 
растения: использование в народной медицине и быту// Л. Лениздат, 1990 С. 284. 
3. Кирьякова В.О. Фармакогностическое изучение некоторых видов рода Urtica, 
произрастающих 
на 
территории 
Алтайского 
края.// 
Вып. 
14.04.02 
- 
фармацевтическая химия, фармакогнозия. Пермь-2013. С. 3-14.