Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar


Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII



Download 5,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet60/268
Sana23.06.2022
Hajmi5,91 Mb.
#697279
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   268
Bog'liq
TABIIY FANLAR VA EKOLOGIYAGA OID AYRIM MUAMMOLAR XVII

Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
61 
1 Таблица 
Содержание химических элементов в организмах, в 
мг
на 100 
г
сухого вещества 
(ср. данные; по Bowen, 1966) 
Химический 
элемент 
Растения 
Животные 
Бактерии 
морские Наземные 
морские 
наземные 
С 
34500 
45400 
40000 
46500 
54000 

47000 
41000 
40000 
18600 
23000 

1500 
3000 
7500 
10000 
9600 

4100 
5500 
5200 
7000 
7400 
Ca 
1000 
1800 
150-2000 
20-8500 
510 
Mg 
520 
320 
500 
100 
700 
Na 
3300 
120 
400—4800 
400 
460 

5200 
1400 
500-3000 
740 
11500 

350 
230 
400—1800 
1700-4400 
3000 

1200 
340 
500-1900 
500 
530 
Cl 
470 
200 
500-9000 
280 
230 
Si 
150-2000 
20-500 
7-100 
12-600 
18 
Fe 
70 
14 
40 
16 
25 
Cu 

1,4 
0,4-5 
0,24 
4,2 
Zn 
15 
10 
0,6—150 
16 
— 
Cd 
0,04 
0,06 
0,015-0,3 
Sr 
26-140 
2,6 
2—50 
1,4 

0,45 
0,05—4 
0,2 
15-50 
Br 
74 
1,5 
6-100 
0,6 

3—150 
0,042 
0,1-15 
0,043 
Mn 
5,3 
63 
0,1-6 
0,02 

Co 
0,07 
0.05 
0,05-0,5 
0,003 
Ni 
0,3 
0,3 
0,04-2,5 
0,08 
Cr 
0,1 
0,023 
0,02—0,1 
0,0075 
Мо 
0,045 
0,09 
0,06—0,25 
<0,02 
Se 
0,08 
0,02 
— 
0,17 

0,2 
0,16 
0,014—0,2 
0,015 

12 

2—5 
0,05 
Al 

50(0,05-
400) 
1,5 
0,4—10 
Be 
0,0001 
<0,01 
— 
0,00003—
0,0002 
Ba 

1,4 
0,02-0,3 
0,075 
Li 
0,5 
0,01 
0,1 
<0,002 
Rb 
0,74 


1,7 
Cs 
0,007 
0,02 
— 
0,0064 
Ti 
1,2-8 
0,1 
0,02—2 
<0,02 
Ga 
0,05 
0,006 
0,05 
<0,0006 


Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
62 
As 

0,02 
0,0005—0,03 
<0,02 
Ag 
0,025 
0,006 
0,3—1,1 
0,0006(?) 
Au 
0,0012 
<0,00005—
0,0002 
0,00003—
0,0008 
0,000023(?) 
Hg 
0,003 
0,0015 
— 
0,0046 
Zr 
0,064 
0,01-0,1 
<0,03 
Sn 
0,1 
<0,03 
0,02-2 
<0.015 
Sb 
— 
0,006 
0,02 
0,0006 
La 

0,0085 
0,01 
0,00001 

0,0035 
0,007 
0,00005—
0,005 
(?) 
Pb 
0,84 
0,27 
0,05 
0,2 
Bi 
— 
0,006 
0,004-0,03 
0,0004 

— 
0,0038 
— 
0,0013 
Hf 
<0,04 
<0,001 
— 
0,004 
2 Таблица 
Содержание химических элементов в организме млекопитающих 
Содержание 
элементов, в 
%
на 
сухое
 
вещество 
(порядок величин) 
Группы элементов 

II 
III 
незаменимые 
роль мало 
выяснена 
роль неизвестна 
10
1
— 10
0
О, C, H, N, Ca 
10
0
— 10
—1
Р, К, Cl, S, Na 
10
—1
— 10
—2
Mg 
10
—2
— 10
—3
Zn, Fe 
Sr
 
10
—3
— 10
—4
Cu 
Cd, Br 
Li, Cs 
10
—3
— 10
—5
I
 

Sn 
10
—4
— 10
—5
Mn, V 
В, Si 
Al, Ba, Cr 
10
—4
— 10
—6
Mo 
Rb 
10
—4
— 10
—7
Be 
Ag 
10
—5
— 10
—6
Co 
Ni 
Ga, Ce, As, Hg, 
Pb, Bi, Ti 
10
—5
— 10
—7
Se 
Sb, U 
10
—6
— 10
—7
Th 
10
—11
— 10
—12
Ra 
Некоторые другие химические элементы также обнаружены в составе тех или 
иных организмов, но концентрация их в тканях, органах, и их биологическая роль не 
изучена. 
Литература 
1.Ш.В.Абдуллаев,В.А.Борисова.Состав растений: от химических элементов до 
красильных веществ. Наманган, 2022,132стр. 
2. Виноградов А. П., Геохимия редких и рассеянных химических элементов в 
почвах, 2 изд., М., 1957; 


Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
63 
3. Шоу Д. М., Геохимия микроэлементов кристаллических пород, пер. с франц., 
Л., 1969;
4. Школьник М. Я., Значение микроэлементов в жизни растений и в 
земледелии, М. — Л., 1950;
5. Каталымов М. В., Микроэлементы и микроудобрения, М. — Л., 1965;
6. Евдокимов П. Д., Артемьев В. И., Витамины, микроэлементы, 
биостимуляторы и антибиотики в животноводстве, Л., 1967;
7. Ковальский В. В., Раецкая Ю. И., Грачева Т. И., Микроэлементы в растениях и 
кормах, М., 1971; 
URTICA URENS L O’SIMLIGI YER USTKI QISMINING FARMOKOLOGIK 
TAHLILI. 
G.Madraximova (magistr), G’.U.Siddiqov 
Qichitqi o'ti (Urtica) - qichitqi o'ti oilasining vakili. Uning 50 dan ortiq turli xil 
turlarni birlashtiradi. Yovvoyi tabiatda ularni ikkala yarim sharning mo'tadil 
mintaqalarida uchratish mumkin. O'rta kengliklarda qichitqi o'ti, ninachilar yoki 
ninachilar deb ataladigan qichitqi o'ti (lat. Urtica urens) va uchburchak qichitqi o'ti (lat. 
Urtica dioica) eng keng tarqalgan. 
Qichitqi o'tlar shifobaxsh xom ashyo sifatida rizomlar, urug'lar va barg plitalaridan 
foydalanadilar. Dioecious qichitqi o'tlari iyun-sentyabr oylarida, o'simliklar gullash 
davrida yig'ib olinadi. Ba'zi bog'bonlar barglarni shunchaki qo'lqop kiyib, yig'ishni 
maslahat berishadi, boshqalari maysalarni o'rib olishadi va u butunlay quriganida, 
yalang'och qo'llari bilan barg plitalarini yirtib tashlashadi. Barglarni seshanba kuni, 
oyning birinchi choragida tongda to'plash yaxshidir. Oy taqvimlariga ko'ra, bunday xom 
ashyo maxsus shifobaxsh kuchga ega bo'ladi[1]. 
Yig'ilgan barglar biron bir joyga soyali joyda (chordoqda yoki chodirda), oldindan 
yoyilgan mato yoki qog'ozga qo'yilishi kerak. Shuni ta'kidlash kerakki, qatlamning 
qalinligi 3-5 santimetrdan oshmasligi kerak. Agar ular quyoshda quritilgan bo'lsa, unda 
shifobaxsh xususiyatlarning bir qismi yo'qoladi va barglarning o'zi rangsiz bo'ladi. Agar 
xohlasangiz, ularni quritish uchun haroratni 50 darajaga qo'yib, eshikni ochiq qoldirgan 
holda pechdan foydalanishingiz mumkin. To'liq quritilgan barglarda o'rta venalar va 
petioles kuch sarflamasdan parchalanadi. Ular engil xushbo'y, quyuq yashil rang va 
ozgina achchiq ta'mga ega bo'ladi. Shuni ta'kidlash kerakki, ishlab chiqarishda xom ashyo 
hajmi dastlabki hajmning 1/5 qismini tashkil qiladi. Quritilgan barglarni saralash kerak, 
shu bilan birga barcha sariq, qora va jigarrang barg pichoqlarini, shuningdek axlatni olib 
tashlash kerak. Saqlash uchun ular mato yoki qog'oz qoplariga quyiladi, shundan so'ng 
ular yaxshi gazlangan, quruq va qorong'i joyda joylashtirilishi kerak. Xom ashyo ikki 
yildan ko'p bo'lmagan muddatda saqlanishi mumkin[2]. 
Urtica urens L. barglari pichoqlarida A, H, C, E va K vitaminlari, B
1
, B
2
, B
4
, B
5
, B
6
, B
9

niatsin, makro elementlar xlor, kaltsiy, kaliy, magniy, fosfor, natriy, mis mikroelementlari, 
bariy, alyuminiy, molibden, temir, rux, selen va marganets aniqlangan. Limon qichitqi 
o'tiga qaraganda ikki baravar kam askorbin kislotasini o'z ichiga oladi. Shu bilan birga, 
ushbu o'simlikda A vitamini miqdori dengiz itshumurti, sabzi, ismaloq va otquloqqa 



Download 5,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   268




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish