Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti kimyo kafedrasi

In vitroni o’rganish. 

Bir  necha  hisobotlar  hitinni  yarani  davolashda  ichki  qismni  o’rganishni 

qo’llagan  holda  foydali  ta’sirni  ko’rsatdi.  Mori  hitin  va  uning  yasamalarining 

fibroplastlar ko’payishidagi va in vitro sitozinlarning ishlab chiqarishdagi ta’sirni 

hisobladi.  Hitin  va  uning  birikmalari  fibroplastlar  ko’payishida  deyarli  akselator 

ta’sirini  ko’rsatmadi.proteinlarning  izomerlari  hitin  va  uning    birikmalari  bilan 

---

50 

 

kalamush  teri  fibroplastlarida  kuzatildi.  Hitin  va  uning  birikmalari  sichqonning 

boshlang’ich fibroplastlarida IL-6 ni ishlab chiqarishda qo’llaniladi. IL-α IL-β  

 

Bu  kuzatuv  hujayra  o’sishini  hitin  va  uning  birikmalari  tomonidan 

noto’g’ri  tezalashtirilgan  materiallar  in  vivoda  ishlatilganda  tushunchasini 

tasdiqladi. 

Ohamato 

hitin 

va 

uning 

polimerlari 

manomerlarining 

fibroplastlarning  ko’chib  o’tishidagi  va  in  vivo  endodermal  hujayra  tomir 

sistemalardagi  ta’sirini  o’rganib  chiqdi.  To’g’ri  ko’chish  sinovida  yashirin 

kamera  metodini  qo’llash  bilan  hujayralar  ko’chish  jarayoni  hitin  yordamida 

qisqartirildi.  Endodermal  tomir  sistemasi  hujayrasini  ko’chish  jarayoni  hitin  va 

monomerlari yordamida ko’paytirildi. 

Hitozan  atsetat  asosida  olingan  bog’lam  sichqonlarni  jarohatlarini  sinov 

tajribalar  Burkatovskaya  tomonidan  tadqiq  qilingan.  Tadqiqotlar  shuni 

ko’rsatadaiki:  hitozan  atsetatning  foydali  bintni  jarohatdan  forig’  qilingandan 

keyin  bir  soatdan  to’qqiz  kungacha  bo’lgan  davrda  aniqlanadi.  Uch  kunlik 

tadqiqot natijasida jarohatlarning eng erta bitishi ularni esa tadbiqdagi jarohatlar 

bilan  solishtiriladi.  Bunga  qo’shimcha  ikki  kundan  to’rt  kungacha,  umuman 

olganda  jarohatdagi  zararli  hujayralarni  kamaytiradi,  ayniqsa  bu  qisqa  vaqt 

mobaynida uning antibakterial effeklari juda muhimdir. Kalamushda o’tkazilgan 

tadqiqotda yog’ va qo’shimcha moddalarda geparin  hamda hitozanning foydali 

tmonlari  solishtirildi.  Hitozan  kukuni  geparin  kukuni  va  hitozan  hamda 

geparinning aralashmasi kalamushning belida yara hosil qilishda foydalinildi.  

---

51 

 

72  soatlik  gistologik  jarayon  shuni  ko’rsatdiki:  guruhli  nazoratdagilarga 

nisbatan  hitozan  kalamush  belidagi  kuyish  darajasini  ancha  kamaytirdi  va 

tuzatdi.  Lekin,  kuygan  joyini  himoya  qilish  effekti  geparinda  kuzatilmadi. 

Hitozan  va  geparinning  birga  ishlatilishi  –  hitozanning  ustun  tomonlatini 

ko’rsatadi.  Turli  kalamush  jarohatini  tuzatishda  hitozanning  ta’sirini  turli  hil 

molekulyar  jarayonlarda  tadbiq  qilindi.  Jarohatda  forig’  etishning  eng  yuqori 

ko’rsatqichi yuqori molekulyar og’irlik yuqori DDA hitozanida kuzatildi.

 

 

Jarohatlar  –  yuqori  molekulyar  hitozan  yordamida  amalga  oshirildi. 

Hitozan  gidrogel  oq,  hira  va  qatlamdan  tashqari  zich  holatda  taqdim  etiladi, 

yuqori  g’ovaklashgan,  ichki  qurilmaga  ulanmagan  yuqori  DDA:  86%  lidir. 

Ribireo va boshqalar tomonidan shakillantirilgan va qanchalik mosligi kalamush 

yarasida  tajribadan  o’tkazilgan.  Miroskopik  analizlar  shuni  yaratib  berdiki: 

hitozan  gidrogel  bilan  tuzatilgan  kalamush  yarasinazoratdagi  tuzatilmaganidan 

ko’ra  kichikroqdir.  Gistologikal  analizlar  shuni  ko’rsatadiki:  qayta 

aktivlantiruvchi  yoki  granula  ta’sirlantiradigan  tanadagi  jarohatni  tuzatish 

reaksiyasi  hitozan  gidrogel  va  noodatiy  patalogik  yo’qlik  ya’ni  nekropsi 

yordamida erishildi, biomateriallikning sistematik mos kelishini ta’minlaydi.