Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti kimyo kafedrasi

Kuchli kislotaning elektr neytrallik tenglamasi:
Suvli eritmada kuchli 
kislotadagi kationlar konsentratsiyasi anionlar konsentralsiyasiga teng bo‗ladi, 
biroq suvning dissotsilanishi natijasida hosil bo
`
ladigan vodorod ioni ham hisobga 
olinishi kerak. Shuning uchun ham suvli eritmada vodorod ionining umumiy 
konsentratsiyasi: 
[H
+
] = [H
+
]
k
+ [H
+
]
suv 
bo‗ladi, biroq [H
+
]
um 
= [Cl
-
] bo‗lganligi uchun 
[H
+
]
um 
= [Cl
-
] + [OH
-
] 
Binobarin, faqat kimyoviy toza suvda 
[H
+
]
= [OH
-
] 
bo'ladi. Demak, elektr neytrallik qoidasiga ko‗ra kuchli kislota eritmasida 
[H
+
]
≠ [A
-
] 
bo‗ladi. Suvning dissotsilanishi natijasida hosil bo‗ladigan vodorod 
ionining konsentratsiyasi kuchli kislotaning dissotsilanishi natijasida hosil 
bo`ladigan vodorod ioni konsentratsiyasiga nisbatan juda kichik bo`lganligi tufayli 
ko‗pincha bu qiymat yozilmaydi va birnegizli kislota vodorod ioni aktivligini 

---

28 
deb, kislotaning vodorod ioni va anioni konsentratsiyalarini quyidagicha yozish 
mumkin: 
[H
+
] = [HSO
4
-
] = c
HA 
= 
a
H
Ko‗p negizli H
2
SO
4
va H
3
PO
4
singari kislotalar uchun elektr neytrallik 
qoidasiga ko‗ra quyidagilarni yozish mumkin: 
[H
+
] = [HSO
4
-
] + [SO
4
2-
] + [OH
-
] 
va [H
+
] = [H
2
РО
4
-
] + [HРО
4
-
] + [РО
4
3-
] + [OH
-
] 
Kuchsiz kislotaning elektr neytrallik tenglamasi. Kuchsiz kislotaning suvli 
eritmasida dinamik muvozanat 
HA↔H
+
+ A
- 
tarzda tasvirlanadi. Yuqoridagilardan kelib chiqsak, 
[H
+
] = [A
-
] + [OH
-
] va [A
-
= [H
+
] – [OH
-
] 
bo‗ladi. Kuchsiz kislotaning umumiy analitik konsentratsiyasi:
c
HA 
= [HA] + [A
-
] = [HA] + [H
+
] – [OH
-
] 
bo`ladi. Kuchsiz kislotaning tuzi, masalan, CH
3
COOH va uning 
kaliyli tuzi CH
3
COOK ishtirokida 
c
an 
= [CH
3
COOH] + [CH
3
COO
-
] + [CH
3
COOK] 
ni yozish mumkin. Agar tuz berilgan erituvchida to`liq erisa, oxirgi hadni 
qisqartish ham mumkin. Kuchsiz kislota uchun 
K
HA
=
formulaga 
[HA] = c
HA
-
[A
-
] 
qiymatni qo‗ysak: 
К
HA
= [Н
+
][А
-
]
/(c
HA 
– [A
-
]) 
hosil bo`ladi. Bundan 
c
HA
= K
HA
– K
HA
[A
-
] = [H
+
][A
-
]
yoki c
HA
K
HA 
[H
+
][A
-
]
+ K
HA
[A
-
] ni 
olish mumkin. Demak, kuchsiz kislota eritmasida ham 
[A
-
]≠[H
+
] 

---

29 
bo'ladi.