Namangan davlat universiteti pedagogika fakulteti

Jamoani tashkil etish usullari.

Umumiy o‘rta ta’lim hamda yangi turdagi ta’lim muassasalarida jamoani shakllantirish ma’suliyatli vazifa sanaladi.

Maktabjamoasitarkibidaengbarqarorbutin-businflarjamoalarisanaladi. Sinf jamoasida o‘quvchilarning asosiy faoliyati o‘qishdir. Aynan sinf jamoasida o‘quvchilar o‘rtasida mustahkam shaxslararo aloqa va munosabatlar tarkib topadi. Bu bilan sinf jamoasi o‘z negizida maktab jamoasining shakllanishi uchun o‘ziga xos poydevor vazifasini bajaradi. Maktab jamoasi tarkibida o‘quvchilar jamoasi asosiy qismni tashkil etadi. O‘quvchilar jamoasi bu, ijtimoiy ahamiyatni tashkil etish, shuningdek umumiy saylov organlari va umumiy javobgarlik, barcha a’zolarning huquq va burchlari tengligi asosidagi o‘zaro birlikka ega o‘quvchilar guruhidir.


Jamoaso‘zilotincha “Kollektivus so’zining tarjimasi bo’lib yig’ilma omma birgalikdan majlis, birlashma, gurux ma’nolarini anglatadi. Aniqroq aytiladigan bo’lsa jamoa bu kishilardan iborat guruh, demakdir.

O‘quvchilar jamoasi pedagog-tarbiyachilar hamda bolalardan iborat jamoaning murakkab birlashmasi, o‘z-o‘zini nazorat, o‘z-o‘zini boshqaruv jarayonini tashkil etuvchi mustaqil tizim, shuningdek, o‘zining psixologik muhitiga, an’analariga ega guruh hisoblanadi.

Demak, yuksak darajada uyushtirilgan jamoa o‘zida bir necha xususiyat (belgi)larni namoyon etadi. Ular quyidagilar:

Sinf rahbari ishida o‘quvchilar jamoasini shakllantirish asosiy vazifa hisoblanadi, chunki jamoada shaxsni tarbiyalash – tarbiyaning yetakchi tamoyilidir.Bolalar jamoasini shakllantirish metodikasi hozirgi kunda ancha to‘liq va mukammal ishlab chiqilgan. Bu metodikaning umumiy asoslari ‘edagogika kursida bayon etaman, jamoa va jamoada shaxsni tarbiyalash nazariyasiga tayanadi. Jamoa nazariyasi qoidalariga muvofiq uni yaratish metodikasi ishlab chiqilgan. Uning umumiy asoslari quyidagilardan iborat: talablar qo‘yish; faollarni aniqlash, o‘quv mehnat, ijtimoiy siyosiy va ommaviy madaniy faoliyatdagi istiqbollarni tashkil etish; sog‘lom jamoatchilik fikrini shakllantirish, ijobiy an’analarni yaratish, va ko’aytirish.

Jamoani tashkil etish jamoa a’zolari va ularning faoliyatlariga qo’yiladigan yagona talablar muhim ahamiyat kasb etadi.Yagona talab o’quvchilarning dars jarayonidagi, tanaffus. Sinfdan tashqari ishlar vaqtidagi jamoat joylari hamda uydagi xulq-atvor qoidalarni o’z ichiga oladi. Puxta o’ylab qo’yilgan talablar tizimining muntazam amalga oshirilishi maktabda muayyan tartibning o’rnatilishini ta’minlaydi.Pedagoglar tomonidan qo’yilgan talablar o’quvchilarning xulq-atvor qoidalarni o’z ichiga oladi va ijobiy natija beradi. Psixologning vazifalari;

1. 
   Ta’lim muassasalarida ta’lim oluvchilarga ta’lim-tarbiya berish jarayonida ruhiy, jismoniy va ijtimoiy tomondan muhofaza qiladi va psixologik shart-sharoit yaratadi:
   
2. 
   Bolalar huquqini himoya qilish konventsiyasi asosida faoliyat yuritadi. Ta’lim muassasasining ijtimoiy muhitini muvofiqlashtirishni ta’minlaydi va ijtimoiy moslashmaslik va zo’riqishlarning yuz berishini oldini olishni ta’minlaydi.
   
3. 
   Ta’lim muassasasining meьyoriy – uslubiy xujjatlariga mos holda ijtimoiy-psixologik xizmatni tashkil qiladi:
   
4. 
   O’quvchi shaxsini aniqlashda ularga maxsus metodikalar asosida psixologik –pedagogik va ijtimoiy-psixologik tashxis qo’yadi;
   
5. 
   O’quvchi shaxsini rivojlanishiga taьsir qiluvchi omillarni aniqlaydi. Psixologik yordam ko’rsatish yo’llarini topadi (Psixologik tuzatish va rivojlantirish, reabilitatsiya va maslaxat berish). Muammolarni hal qilishda o’quvchilar, ota-onalar va pedagogik jamoaga yordam ko’rsatadi;
   
6. 
   O’quvchilardagi ruhiy,jismoniy va boshqa xarakterlarni aniqlash uchun testlar o’tkazadi. Bulardan tashkari aqliy rivojlanish, qobiliyat, iqtidor va imkoniyatlarini testlar orqali aniqlaydi. Test natijalarini baholaydi va izoxlaydi;
   
7. 
   O’tkazilgan tadqiqotlarga asosan ota-ona, pedagogik jamoaga o’quvlarning shaxsiy va ijtimoiy rivojlanishidagi muammolar yuzasidan psixologik va pedagogik xulosalarni yetkazadi;
   
8. 
   Hujjatlarni talab darajasida yuritadi va ulardan o’rnatilgan tartibda foydalanadi. O’quvchilarni undividual va yosh xsusiyatlariga qarab rivojlantiruvchi va koorektsion dasturlar tuzish va rejalashtirishda ishtirok etadi. Ularga xayotiy va kasbiy o’z-o’zini anglashida, turli xolatlarda muammolarni o’zlari hal qilishlariga tayyorligini shakllantirishda yordam beradi;
   
9. 
   Iqtidorli o’quvchilarni ruhan qo’llab quvatlaydi. Ularning rivojlanishiga va izlanishiga ko’mak beradi. O’quvchilarni aqliy, jismoniy, hissiy hamda ijtimoiy rivojlanishidagi og’ishlar darajasini aniqlaydi va pedagogik-psixologik korrektsiya ishlarini olib boradi;
   
10. 
    O’quvchilar, ota-onalar, pedagogik xodimlarning psixologik madaniyatini shakllantiradi. Ta’lim muassasasi xodimlariga muassasasining rivojlanishi haqida maslaxatlar beradi. Amaliy psixologiyani qo’llash, o’quvchilar, ota-onalar va pedagogik xodimlarni ijtimoiy-psixologik malakalarini chuqurlashtirishga xizmat qiladi;