Namangan davlat universiteti kimyo kafedrasi kimyo texnologiya

Laboratoriya ishi -8
Elektrokimyoviy usulda mis qoplamalarini hosil qilish
Laboratoriya ishi uchun ishlatiladigan elektrolizyor ma’lum hajmdagi stakan tipidagi idish bo’lib, ichida uzgarmas xajmli elektrolit eritmasi joylashtiriladi. Elektrodlar orasidagi masofa 58 mm tashkil etadi. Elektrodlar 45x45x1 ulchamdagi alyuminiy folgadan tayyorlanadi. Laboratoriya kurilmasining printsipial sxemasi kuyidagi chizmada keltirilgan.

Laboratoriya ishini amalga oshirish jarayoni komponentlarning 3 xil variantlarida amalga oshiriladi.

1 variant.

CuSO4 5H2O(15-25 g/l)

2 variant.

CuSO4 5H2O(15-25 g/l)

H2SO4(5-7 g/l)

NaCl(0,003-0,01 g/l)

O’qituvchining topshirig’iga asosan ish aniq tanlangan moddalar konsentratsiyasi bilan amalga oshiriladi. Elektrolit 350 ml xajmda tayyorlanadi.

Ishni bajarish.

1. 
   Tajribadan oldin sirtiga chuktirilishi rejalashtirilgan elektrod analitik tarozida tortib olinadi.
   
2. 
   Tayyorlangan elektrolit elektrolizyorga quyiladi, elektrodlar joylanadi va kurilma ishga tushiriladi.
   
3. 
   Amperometr va voltmetr kursatkichi yozib olinadi. Tajriba 20 minut davomida amalga oshiriladi. Viziual ravishda alyuminiy elektrodda mis koplanish jarayonnini borishi kuzatib turiladi.
   
4. 
   Kursatilgan vakt tugagandan sung kurilma tokdan uziladi, extiyotkorlik bilan katod olinadi va 110oS li kuritish shkafiga joylab doimiy massagacha kuritiladi.
   
5. 
   Katod analitik tarozida tortiladi. Olingan natijalar 1 jadvalga joylanadi.
   

Elektroximiyaviy usul bilan mis koplash laboratoriya kurilmasining printsipial sxemasi.

1-elektrolizer, 2-katod, 3-anod, 4-voltmetr, 5-reostat, 6-doimiy tok manbai, 7-ampermetr.

1-jadval

Mis koplash jarayonini amalga oshirish natijalari

№ tajriba varianti	Tok kuchi, A	Kuchlanish, V	Vakt, s	Katod massasi		Katodda ajr. metall,g	Katod rangi
				tajribagacha	Tajr.so’ng

Olingan koplamali elektrodlar ish xisobiga ilova kilinadi.

6. 
   Faradey qonunniga asosan, elektroliz natijasida ajralib chikkan modda mikdori(q):
   

bu yerda λ – berilgan moddaning elektrokimyoviy ekvivalenti, mg/A s(λ=0,828 mg/A s, [4]), I-tok kuchi, A, t-tok o’tish vaqti, s.

Tok buyicha unum ɳ:

ɳ = (amalda ajralib chikkan modda)/faradey qonuniga asosan ajralib chikishi kerak bulgan modda mikdori

Bu yerda m – ajralib chikaan modda mikdori, g, I-tok kuchi,A,t – tok utgan vakt,s. E-gramm-ekvivalent(bu laboratoriya ishi uchun E(CuSO4)=80)