|
TEXNOLOGIYALAR
Vaqtlar o’tishi bilan birga insonlar va ularning talab va ehtiyoji ham o’zgarib
boraveradi. Bu isbot talab qilinmaydigan aksioma sanaladi. Hayotimizning turli
jabhalarida bo’lgani kabi chet tillarni o’rganish borasida ham shunday tarixiy
jarayonni kuzatishimiz mumkin. Bundan minglab yillar avval diyorimizda arab,
fors tillari kabi chet tillarga bo’lgan ehtiyoj, qiziqish qay darajada rivoj topgani,
buyuk allomlarimiz ushbu tillarda ilmiy tadqiqotlariga tartib berganlari,
bobokalon shoiru-yozuvchilarimiz ushbu tillarda durdona asarlar yaratib, o’lmas
meros qoldirganliklari barchamiz uchun kunday ravshandir. Bularning barchasi
o’sha davr ehtiyoji, o’sha davr talabidir. Xo’sh, hozirgi kunda, ya’ni XXI
asrning boshlang’ich choragida davlatning til siyosati qanday holatda?
Dunyodagi global taraqqiyot, yangi kashfiyotlar, ayniqsa, internet aloqa
tizmining tillarni o’rganishga ta’siri qanday? XXI asrda qaysi xorijiy tillarni
o’rganishga ko’proq e’tibor qaratish lozim va nima maqsadda? Darvoqe, davr
taraqqiyoti, globallashuv jarayoni yoshlardan bir necha xorijiy tillarni
22
bilishlarini talab etmoqda. Ushbu ehtiyojlardan kelib chiqqan holda O’zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2012–yil 10-dekabrdagi “Chet tillarni o’rganish
tizimini yanada takomillashtirish chora–tadbirlari tog’risida”gi Qarori
Respublikamizda chet tillarni o’qitish siyosatining yangi bosqichiga asos solib
berdi. Uzluksiz ta’lim tizimining bosh va asosiy maqsadi yuksak ma’naviyatli,
raqobatbardosh, intellektual salohiyatga ega mutaxasislar tayyorlashdir. Ushbu
qaror ijrosidan so’ng ta’lim tizimida zamonaviy pedagogik texnologiyalarni
ta’lim tizimida qo’llash jarayoni keng tus oldi. Bugungi kunda, ilmiy texnik
taraqqiyot har sohada shuningdek, ta’lim-tarbiya sohasiga ham yangi-yangi
zamonaviy texnologiyalarni joriy etishni taqozo etmoqda. Shu sababli “Kadrlar
tayyorlash milliy dasturi”da o’quv tarbiyaviy jarayonlarni ilg’or pedagogik
texnologiyalar bilan ta’minlash zarurligi ta’kidlanganligi uchun ta’limning yangi
modellari yaratilmoqda. O’zbekistonda mualliflar tomonidan olib borilgan
tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, erkin, ma’rifatli va demokratik davlat fuqorolari
quyidagi ijtimoiy sifatlarga ega bo’lishi kerak:
· Aqilli- mustaqil fikr yurita oladigan;
· Odobli- millatimiz to’plagan barcha fazilatlarga ega;
· Mehnatsevar- mehnat kishining ijtimoiy ehtiyojiga aylanganligi;
· Bilimli- diniy, dunyoviy va fazoviy bilimlarni ko’p va chuqur egallab
olib, ularni hayotda qo’llay olishi;
· Sog’lom- jismoniy, ruxiy va ijtimoiy salomat;
· Milliy g’ururga ega- ajdodlarmizning moddiy va ma’naviy merosini
egallab, ular bilan fahrlanuvchi va ularni boyitishga xissa qo’shuvchi;
· Vatanparvar- Vatan uchun, xalquchun fidokorona mehnat qiluvchi, ularni
muhofaza qila oluchi va zrur bo’lsa ular uchun jonini qurbon qiluvchi;
· Insonparvar- inson zotiga faqat yaxshiliklar tilovchi va ular uchun ezgu
ishlar qiluchi
· Jasur va shijoatli- har bir ishga mardona kirishib, uni shijoat bilan oxiriga
yetkazuvchi. Bu o’nta ijtimoiy sifat jamiyat ehtiyojlaridan kelib chiqqan
23
davlat buyurtmasi bo’lib, ta’lim sohasida faoliyat ko’rsatayotgan har bir
inson ulardan umumiy metodologik asos sifatida foydalanishi lozimdir.
Maqsadlarni amalga oshirish Respublikamiz olimlari R.X.Jo’rayev, U.N.
Nishonaliyev, A.A.Parpiev, N.S. Saidaxmedov, M.V.Klarin, M.Dadaxo’jayev,
hamda qozog’istonlik olimlar M.J.Aristanov, J.S.Xaydarov o’z ilmiy
tadqiqotlarida “Pedagogik texnologiya“ tushunchasining mohiyatini va
ahamiyatini ochib berishga harakat qilganlar. O’zbekiston Respublikasi ta’lim
tizimida ilg’or pedagogik texnologiyalarning joriy etilishi mamlakatimiz o’quv
yurtlaridagi kadrlar tayyorlash jarayoni mazmunini yanada boyitib, uni jahon
andozalari bilan uyg’unlashuviga, shu bilan birga mustaqillik mafkurasi,
o’zbek xalq pedagogikasi va milliy an’analarga xos va mos bo’lgan pedagogik
texnologiyani yaratishga asos bo’ldi. Xorijiy tillarni o’rganishga bo’lgan talab
ayni paytda ehtiyojga aylandi. Mamlakatimizning ijtimoiy-iqtisodiy
sohalaridagi o’zgarishlar, keskin sur’atlar bilan rivojlanish ta’lim jarayoniga
yangi pedagogik texnologiyalarni tatbiq qilishni taqozo etmoqda, til
o’qitishning zamonaviy metodlarini izlab topish va ta’lim jarayoniga tatbiq
qilishga talab kuchaydi. Yetakchi olimlar, metodistlar tomonidan xorijiy til
o’qitilishining zamonaviy pedagogik texnologiyalari, metod va usullar izlab
topildi.
Chet tilini pedagogik texnologiya asosida o’rgatishning avvalgi
metodlardan afzalligi, birinchidan, u ta’lim jarayonini bir butunlikda ko’rib
ta’lim maqsadi, uning mazmuni, bilim berish usullari va vositalari ta’lim
bosqichlarini loyihalab, ta’lim jarayonini nazorat qilish va ta’lim natijalarini
baholash kabi qismlarini o’zaro uzviy bog’liq tizimga keltirib turib, uning
loyihasini tuzishidadir. Ikkinchidan, u talabalarning o’zlariga berilgan bilimni
yodlab olib aytishga emas, balki ta’lim va tarbiya jarayonining yakunida amaliy
ishlarni bajarilishiga yo’naltirilganligidadir.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
