Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan

XUSUSIY MULK 
—
 
ishlab chiqarish vositalari, iste‘mol buyumlari va h.k.ga 
egalik qilish, ularni o‗zlashtirish shakli. Xususiy mulkka egalik qilish, undan foydalanish 

---

326 
va uni tasarruf etish (sotish, ijara berish v.h.) mumkin. Alohida fuqaro yoki oila, yuridik 
shaxsning yer hovlisiga qurilishlar bilan uy-joy, maishiy xizmat ko‗rsatish, savdo va 
boshqa tadbirkorlik faoliyatida binoning, imoratlar hamda pul vositalari, aksiyalar, 
obligatsiyalar va boshqa qimmatbaho qog‗ozlar mulki. Xususiy mulk asosiy o‗rinni 
egallamaguncha va davlat mulki ustunligi yo‗q qilinmaguncha baribir iqtisodiy 
taraqqiyotning ob‘ektivligi nisbatan sun‘iylikning ustunligi mavjud bo‗laveradi. 
XUSUSIY SEKTOR 
— iqtisodiyotning xususiy mulkchilik va xo‗jalik yuritishning 
erkin bozor usullariga, iqtisodiy alohidalashuviga asoslangan sohasi. Bozor iqtisodiyoti 
davlat va nodavlat sektorlaridan iborat. O‗z navbatida, nodavlat sektori xususiy va jamoa 
sektorlariga bo‗linadi. X.s. nodavlat sektorining bosh bo‗g‗ini. X.s.dagi moddiy va 
moliyaviy resurslar, yaratilgan mahsulot va xizmatlar xususiy mulk hisoblanadi. Bu 
sektor xususiy korxonalar, firmalar, moliya kompaniyalari, xo‗jaliklar, banklar, 
jamg‗armalardan iborat va iqtisodiyotning hamma tarmoqlarida amal qiladi. X.s.ning 
iqtisodiyotdagi o‗rni 3 ko‗rsatkich bilan baholanadi: 1) asosiy kapitaldagi hissa; 2) 
ishlovchilar sonidagi hissa; 3) yalpi ichki mahsulot (YAIM)dagi hissa. Bular orasida 
X.s.ning YAIMdagi hissasi asosiy, unga qarab X.s.ning iqtisodiyotdagi mavqei 
aniqlanadi. 
XUSUSIYLASHTIRISH 
— davlat mulkiga egalik huquqining davlatdan xususiy 
sub‘ektlarga o‗tishi jarayoni, xilma-xil mulkchilikni shakllantirish, iqtisodiyotni 
davlatlashtirishdan qaytish yo‗llaridan biri. Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish X.dan 
tashqari shu mulk hisobidan boshqa nodavlat mulk shakllarini vujudga keltirishni ham 
nazarda tutadi. 

---

327