№
|
Mavzular
|
Qisqacha mazmuni
|
Soati
|
1
|
Madaniy antropologiyaga kirish
|
Mavzuning maqsad va vazifalari, predmeti, uning dolzarbligi. Moslashish, farqlanish. Umumiy antropologiya. Madaniy omillarning inson biologiyasi shakllanishidagi o‘rni. Arxeologik, biologik (jismoniy), madaniy, lingvistik antropologiya yo‘nalishlari. Madaniy antropologiyaning tarix, sotsiologiya, antropologiya, siyosiy fanlar, iqtisod, gumanitar fanlar, psixologiya bilan aloqasi hamda fanga oid atama va tushunchalar. Ijtimoiy (madaniy) antropologiya va uning uslubiy xususiyatlari.
|
2
|
2
|
Madaniy antropologiya fanida nazariyalar
|
Evolyusionizm. Diffuzionizm. Sotsiologik va psixologik yo‘nalishlar. Funksionalizm va strukturalizm. «Shaxs va madaniyat» maktabi. Postmodernizm.
|
2
|
3
|
Madaniy antropologiyani tadqiq etish usullari
|
Etnografiya va etnografik usullar. Kuzatuv va amaliy kuzatuv. Suhbat, muloqot va muloqot jadvallari. Genealogik usul. Uzoq muddatli tadqiqot. Jamoaviy tadqiqot. Arxeologik antropologiyada dala ishi. Madaniy antropologiya sohasida ilmiy tadqiqot o‘tkazish talablari. Kuzatuv tadqiqoti. Murakkab tuzilishga ega jammiyatlarda antropologik tadqiqot.
|
2
|
4
|
Madaniy antropologiyada madaniyat masalasi
|
Madaniyat turlari va tiplari. Madaniyat va tabiat. Madaniyat va borliq. Madaniyat darajalari. Etnotsentrizm. Relyativizm va inson huquqlari. Madaniy o‘zgarishlar mexanizmi va globallshuv.
|
2
|
5
|
Etnos va antropogenez
|
Etnos nazariyasi va etniklik. Pamonaviy insonning shakllanishi omillari va antropogenez. Etnos va irqiy mansublik muammosi. Etnik mansublik. Etnoslarning hududiy joylashuvi bo‘yicha tasniflanishi. Millat va irq.
|
2
|
6
|
Antropologiyada siyosiy tizimlar va siyosat
|
Siyosiy antropologiya. Siyosat va siyosiy tizim tushunchasi. Siyosiy antropologiya va uning fan sifatida rivojlanishi. Qadimgi davrda siyosiy qarashlar va ta'limotlarning shakllanishi. Siyosatning shakllari va darajalari.
|
2
|
7
|
Irqlar, irqchilik va ksenofobiya
|
Irq va irqchilik,irqlarning vujudga kelishi. Irqlikga oid nazariyalar. Irqlarni tasniflashni. Irqiy munosabatlar muammosini va irqchilikning zamonaviy ko‘rinishlari.
|
2
|
8
|
Zamonaviy oila va qarindoshlik
|
Oila, va nikoh munosabatlari. Oilaning tipik va tipik bo‘lmagan shakllari. Qarindoshlik munosabatlari. Qarindoshlik va klanlar.
|
2
|
9
|
Gender, jins va o‘zlikni anglash
|
Antropologiyada jins problematikasi. Gender atamalari. Mehnat taqsimotida gender munosabatlari. Ijtimoiylashuvda gender roli va gender stratifikatsiyasi. O‘zbekistonda gender munosabatlari va xotin-qizlar tadbirkorligi rivojlantish borasida amalga oshilayotgan ishlar.
|
2
|
10
|
Globallashuv va madaniy o‘zgarishlar
|
Globallashuv sharoitida madaniyatni asrash muammolari. O‘zaro madaniy ta'sir. Globallashuv jarayonida madaniy taraqqiyotdagi transformatsiya masalari. Ommaviy madaniyatning yoshlar onggiga ta'siri
|
2
|
11
|
Ijtimoiy maqom va ijtimoiy tengsizlik
|
“Ijtimoiy maqom” tushunchasi. Ijtimoiy stratifikatsiya va uning ko‘rinishlari. Tengsizlikning ijtimoiy madaniy va iqtisodiy asosi. Tengsizlik konsepsiyalari.
|
2
|
12
|
Sotsiogenez va jamoatchilik to‘g‘risida ilmiy qarashlar
|
Insoniyatning sotsiogenezi haqida ilmiy qarashlar. Sotsiogenez bosqichlari. Jamoatchilik tushunchasi haqida umumiy ta'riflar. Jamoatchilik hayoti va demokratiya.
|
2
|
13
|
Lingvistik antropologiya
|
Primatlar va tovush tizimlari. Imo-ishoralar tili. Tilning kelib chiqishi. Verbal va noverbal muloqot. Nutq tovushlari. Til, tafakkur va madaniyat. Sotsiolingvistika. Lingvistik turfalik va gender nutqdagi farqlar. Stratifikatsiya. Tarixiy lingvistika. Til oilalari.
|
2
|
14
|
Madaniy antropologiyada etniklik masalasi
|
Etnos strukturasi (tuzilmasi). Etnik mansublik, o‘zlikga munosabat, primordializm, instrumentalizm, konstruktivizm kabi eng yangi nazariya va g‘oyalar tavsifi. Etnik guruhlar va etniklik. Etnik guruhlar, xalqlar va millatlar. Assimiliatsiya va plyural jamiyat. Etnik mojoralarning kelib chiqishi.
|
2
|
15
|
Madaniy antropologiyada qarindoshlik, nikoh va oila masalalari
|
Etnik mentalitet va stereotiplar. Oila, nikoh va gender munosabatlari. Oila va nikoh turlari, jinslar orasida mehnat taqsimoti, ularning insoniyat taraxiy taraqqiyoti davomida o‘zgarib borishi. Poligamiya, poliandriya, ekzogamiya, insest, nikohning zamonaviy turlari. Zamonaviy oila. Nikoh qoidalari. Nikoh va ajralishlar. Oilaning tipik bo‘lmagan shakllari. Urug‘ va fratriya. Tarixiy istiqbolda qarindosh-urug‘chilik. Emansipatsiya ziddiyatlari. Jahondagi feministik harakatlar.
Nikoh tiplari: monogamiya, poligamiya (poliandriya, poliginiya). Guruhli nikoh. Levirat va sororat. Nikohning lokalizatsiyalashuvi (virilokallik, uksorilokallik). Eduard Vestermarkning (1862–1939) nikoh tartiblari va tarixi haqidagi fikrlari. Oila tiplari: nuklear va katta (patriarxal, kengaygan, birlashgan) oila.
Biologik va ijtimoiy qarindoshlik. Genitor va pater, genetrix va mater qarindoshlik. Qarindoshlik turlari va tiplari. Chin va soxta qarindoshlik («aka-uka» va «opa-singil», «tog‘a» va «xola», cho‘qintirgan ota-ona, oshna-og‘aynilar), linij, klanlar, fratriya.
Lyuis Genri Morgan (1818–1881) «Qadimgi jamiyat» asarida qarindoshik atamalari va uning qarindoshlik munosbatlarining o‘rganilishi. Qarindoshik tizimlari tasniflash. Funksional tadqiqot an'analari asosida qarindoshlikni o‘rganilishi. B.Malinovskiyning “qarindoshlikning biopsixologik nazariyasi”.
Dessent nazariyasi (dessent lotincha “kelib chiqish”) – qondoshlik asosidagi qarindoshlik). Patriliney, matriliney, ikkiyoqlama va bilateral (kognant) dessent qarindoshlik.
Alyans (ittifoq) nazariyasi (alyans – nikoh asosidagi qarindoshlik). Qarindoshlikni strukturalistik tadqiqi: K. Levi-Stros «Qarindoshlikning sodda tuzilmalari» (1949). Nikohning salbiy va ijobiy jihatlari. Levi-Stross tadqiqotlariga feministlar (Geyl Rubin )tanqidi.
Antropologiyada qarindoshlik diagramma (sxema)sini tuzishdagi asosiy prinsiplar. Qarindoshlik simvollari. Qarindoshlik tizimi asosiy tiplari: eskimos, gavay, irokez, krou-omaxa, sudan.
|
4
|
16
|
Madaniy antropologiyada din masalasi
|
Ibtidoiy din shakllari. Mana va tabu, afsungarlik, diniy marosimlar va udumlar, globballashuv jarayonida dinning o‘rni va ahamiyati. Inson va san'at: an'anaviylik hamda zamonaviylik. San'atning an'anaviy va zamonaviy turlari, transformatsiya muammolari.
|
2
|
17
|
Madaniy antropologiyada san'at va shaxs
|
Madaniy antropologiyada san'at va shaxs masalasining ahamiyati, dolzarbligi hamda o’rganilishi. Inson va san'at: an'anaviylik hamda zamonaviylik. San'atning an'anaviy va zamonaviy turlari, transformatsiya muammolari.
|
2
|
18
|
Madaniy antropologiyada zamonaviy dunyo tizimi
|
Etnoiqtisodiyot va etnoiqtisodiy jarayonlar tushunchasi, iqtisodiy antropologiya, iqtisodiy etnologiya. Etnoiqtisodiyot nazariy-konseptaual asoslari. Dehqonchlik, chorvachilik, hunarmandchilik. Ishlab chiqarish turlari. Taqsimlash, ayrboshlash.
|
2
|
19
|
Madaniy antropologiyada o‘zgarish va yashash tarzi
|
Madaniy jihatdan yuz beradigan o‘zgarishlar va yashash tarzining turli ko’rinishlari.
|
2
|
20
|
Amaliy antropologiya
|
Antropologiya va ta'lim-tarbiya, tibbiyot antropologiyasi, xalq tabobati hamda zamonaviy meditsina orasidagi aloqalar va tafovutlar masalalari ko‘rib chiqiladi.
|
2
|
|
