Nam angan davlat universiteti obidjon karimov

Zolimero kushta so ‘y i shahr ovardand sar,

On chi ovardand qatlashro hamon,  ta'rix bud.

Mazmuni:

Zolimni о ‘Idirib,  boshini shaharga olib keldilar,

Nimaiki olib kelgan bo ‘Isalar,  о ‘sha uning ta'rixidir.

Baytdagi  ishoraga  ko ‘ra,  zolimning  boshidan  muddao 

so'zidagi  bosh  harf 

dir,  uning  qiymati  900  ga  teng.  Demak,  bu 

voqea xijriy 900- (milodiy  1495-) yilda sodir bo ‘lgan.

Shoir  Durbek  «Yusuf va  Zulayho»  dostonining  muqaddimasida 

dostonning yozilish tarixini bunday ko ‘rsatadi;

«Zot»  edi ta'rix taqi «he»yu  «dol»,

M uddati xijratdin o ‘tub mohu  sol.

Bu yerda asarning yozilishi ta'rixi 

harflarining qiymati bilan 

berilgan bo ‘lib, u 812- (1409-milodiy) y ilg a to ‘g‘ri keladi.

Yuqorida  keltirilgan  misollardan  shuni  ko‘rish  mumkinki,  ta'rix 

bir  so ‘zda,  so‘zdagi  bir  yoki  bir  necha  harfda  berilishi  mumkin. 

Lekin 

hamm a  vaqt  ham  ta'rix 

bunday  oson  y o ‘l 

bilan 

berilavermaydi.

Ba'zan  shunday  hollar  ham  bo‘ladiki,  bir  jum la,  bir  so‘z  va 

harflardan  ta'rix  moddasi  chiqmaydi.  Bunday  vaqtda  ba'zi  harflar 

yoki  ayrim  so‘zlami  chiqarib  tashlash  yoki  qo‘shish,  bir  tildagi 

so‘zning  ikkinchi  tildagi  ekvivalentini  olish  y o ‘li  bilan  ta'rix 

moddasi  chiqariladi.

Masalan,  «Ta'rixi  kasira»  asarining  muallifi  Mir  Said  Sharif 

Abulqosim Bobir vafotiga shunday ta'rix yozgan: