Nam angan davlat universiteti obidjon karimov

Ul m eningjoni jahonimga salom,

Jondin ortiq mehribonimga salom,

Bir zamon holi emasman yodidin,

Munisi jo n i ravonimga salom,

Alisher  Navoiydan  qit’a  janri  Zahiriddin  Muhammad  Bobur 

ijodiga ham ko‘chdi. Z.M .Bobuming 20 yaqin q it’asi bor:

Ey alarkim.bu hind kishvardin 

Bordingiz anglab о ‘zga ranju alam,

Kobuluyo 7 havosin sog'inib,

Hinddin G ‘arm bordingiz ul dam,

Ко ‘rdingiz,  topdingiz ekin anda,

Ishratu aysh bila nozu naam.

Biz dag ‘и о ‘Imaduk bihamdulloh 

Garchi ко ‘p  ranj edi-yu behad g ‘am.

Hazzi nafsi mashaqqati badani 

Sizdin о ‘tti-yu о ‘tti bizdin ham.

Mazkur  qit'a  1525-yilda  Bobum ing  yaqin  navkarlaridan  X o‘ja  

Kalon  va X o‘ja   M irm ironlam ing  Hindiston  issig‘iga  chiday  olmay, 

Qobul 

tomon 

ketib 

qolganliklari 

munosabati 

yozilgan 

“Bobumomada”  H o‘ja   Kalonning  “Agarda  sog‘-salomat  Sinddin

49

---

o ‘tib  ketsam,  Hindistonni  yana  havas  qilsam.  yuzim  qora  bo ‘lsin” 

degan forscha she’riga javob tarzida yozilgan.

Qit'a  turli  mavzuda  yaratilgan.  Shoirlar  ko‘pincha  falsafiy, 

ijtimoiy-siyosiy 

qarashlarini, 

axloq-odob 

haqidagi 

fikr- 

mulohazalarini qit'ada ifodalaganlar.

Shuningdek,  shoirlar prozaik asarlarda - badiiy nasr,  tarix,  xotira 

va 

boshqa 

asarlarida 

ma'lum 

bir 

masala 

haqidagi 

fikr- 

mulohazalarini 

yakunlab, 

ko‘pincha  qit'a  keltirganlar. 

Qit'a 

«qissadan 

hissa» 

vazifasini 

o ‘tagan 

(masalan 

Sa'diyning 

«Guliston»i,  Jomiyning  «Bahoriston»i,  Navoiyning  «Mahbub-ul  - 

qulub»i) va boshqalar.

Navoiy  qit'aning  tematik-g‘oyaviy  va  estetik-badiiy  qimmatini 

ta'riflab quyidagicha qit'a yaratgan:

Mundaq muqattaotki, men yig‘misham erur,

Har biri hadiqai xirad aylar uchun farog‘.

Majmuin uyla kishvare sathini,

Hikmat suyidin aylamisham qit'a-qit'a bog‘.

Qit'alarda  taxallus  qoMlanishi  shart  bo‘lmagan.  Biroq  ayrim 

qit'alarda,  xususan  7  baytdan  ortiq  b o ‘lgan  qit'alarda shoir taxallusi 

ham kelishi mumkin.  Masalan: Navoiyning:  Vajhi halos uchun kishi 

kim  desa  fikr  etay.  Qismat  rizosiddin  anga  begonaliq  kerak  deb 

boshlanuvchi  9  baytli  qit’asi  quyidagi  taxallusi  bayt  bilan  tamom 

boiadi.

“Desang  halos  o‘lay  borisidin  Navoiydek  behudlug‘u  may 

ichmaku  davonilig‘  kerak”  toMaligicha  keltirilgan  quyidagi  qit’ada 

taxallus birinchi baytdadir: