Nafas olish tizimi

O`pka tuzilishi va vazifasi

1 2 3

Bog'liq
tf-2002 safarboyev zafarbek nafas olish mexanizmi

Har qaysi o’pka bir necha bo’laklarga bo’linadi. O’ng o’pkada uchta, chap o’pkada ikkita bo’lak bor. O’pka tashqi tomondan seroz parda-o’pka plevrasi bilan o’ralgan. Ko’krak bo’shlig’i pardasi, plevra bo’shlig’i. Plevra ikkita varaqdan iborat bo’lib, bu varaqlarning biri o’pkani (visseral plevra), ikkinchisi ko’krak qafasining ichki devorini qoplab turadi (parietal plevra). Plevra varaqlari o’rtasidagi bo’shliq plevra bo’shlig’i deyiladi. Bo’shliqda biroz suyuqlik bo’ladi. Plevra bo’shlig’idagi havo bosimi atmosfera bosimidan pastroq, ya’ni manfiydir. Plevra bo’shlig’idagi manfiy bosim nafas olishda o’pkaning kengayishiga yordam beradi. Ko’krak qafasi va uning devoriga yopishgan plevra pardasi jarohatlanganda plevra bo’shlig’iga tashqaridan havo kirib (pnevmotoraks), undagi havo bosimi o’pkadagi bosim bilan tenglashadi va o’pka kengaya olmay, nafas olishda ishtirok etmaydi. Ikki tomonlama pnevmotoraks bo’lganda odam nafas ololmay bo’g’ilib o’ladi. Ba’zan o’pka jarohatlanganda plevra bo’shlig’ida qon yig’iladi (gemotoraks).

Nafas ko’krak qafasining hajmi o’zgarishiga bog’liq. Odam nafas olganda nerv tizimidan kelgan impulslar ta’sirida tashqi qovurg’alararo va diafragma mushaklari qisqarib, qovurg’alar ko’tariladi, diafragma esa pastga tushadi. Natijada ko’krak qafasi kengayadi va hajmi oshadi. Ko’krak qafasi kengayganda o’pka ham kengayib, ichidagi bosim atmosfera bosimiga nisbatan pasayadi. Atmosfera bosimi bilan o’pkadagi bosim o’rtasida farq vujudga kelishi natijasida tashqi havo o’pkaga kiradi.

Nafas chiqarishda qovurg’alararo va diafragma mushaklari bo’shashadi, qovurg’alar o’zining og’irlik kuchiga ko’ra pastga tushadi, diafragma ko’tarilib, ko’krak qafasi torayadi, hajmi kamayadi va o’pkadagi havo tashqariga chiqariladi. Chuqur nafas chiqarishda qorin devori mushaklari va ichki qovurg’alararo mushaklar ham ishtirok etadi. Nafas olish tezligi va uning xususiyatlari. Katta odamlar bir daqiqada o’rta hisobda 16-20 marta nafas oladi. Nafas olish soni har xil sharoitga qarab o’zgarib turadi. Bolalarda nafas olish tezroq bo’ladi.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2 3