N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdiraz а kov, M. X. Ashurov

XI.2-
rаsm. Mаrkаzdаn qоchmа 
vеntilyatоr. 1
-
so’rish qismi; 2
-
hаydаsh 
qismi; 3 - 
tаyanch; 4 
- 
uzаtmа shkivi.
 
 
 
XI.3-
rаsm. Mаrkаzdаn qоchmа 
vеntilyatоrning ishchi g’ildirаgi
.
 
 
XI.4. Neft konidagi nasos stansiyalari va qurilmalari 
Quvurlardan suyuqlikni haydovchi nasos stansiyalari eng murakkab inshootlar 
turiga kiradi. Nasos stansiya tarkibiga nasoslar, saqlagich ombori, mexanik ustaxona, 
elektr  energiya  podstansiyasi,  qozonxona,  suv  ta’minoti  tizimi,  kanalizasiya  tizimi, 
har xil turdagi binolar kiradi. 
Neft  va  neft  mahsulotlarini  quvurlardan  haydash  uchun  porshenli  va 
markazdan qochma nasoslar ishatiladi. 
Porshenli  nasoslar  yuq
ori  foydali  ish  koeffisiyentiga  ega  bo‘lib,  u  yu
qori 
qovushqoqlik suyuqliklarni hayda
ganda ham o‘zgarmaydi. Bunday nasoslardagi hosil 
bo‘ladigan  tazyiq  sarfga  bog‘liq  emas.  Shu  bilan  birga  porshenli  nasoslarning  bir 
necha  kamchiliklari  ham  mavjud.  Bulardan  asosiylari  -  yuqori  bosimli,  katta  sarfga 
ega  bo‘lgan  nasoslarning  gabarit  o‘lchamlari  juda  katta  bo‘ladi,  buning  natijasida 
nasosning  massasi  ham  keskin  os
hib  ketadi.  Bunday  katta  gabaritdagi  va  o‘ta  og‘ir 
bo‘lgan  nasoslar  uchun  quriladigan  nasos  stansiyasi  binosi  ham  juda  katta  bo‘lishi 
kerak. Shuningdek, porshenli nasoslarda haydalayotgan suyuqlik oqimi bir maromda 
bo‘lmaydi,  agar  suyuqliklarda  mexanik  moddalar  bo‘lsa  nasosni  ishdan  chiqishiga 
olib keladi. 
Markazdan  qochma  nasoslar  porshenli  nasoslarga  nisbatan  bir  qancha 
afzalliklarga  ega.  Nisbatan  kichik  qobiqda  katta  tazyiq  va  sarfli  nasoslar  yaratish 

---

165 
 
mumkin,  yo‘naltiruvchi  quvur  yopiqligida  ham  ishga  tushirib  yuborish  mumkin, 
nasos  o‘qini  to‘g‘ridan
-
to‘g‘ri  elektroyuritki
c
h  o‘
q
iga  ulash  mumkin,  ya’ni
 
qo‘shimsha  uzatkichlarni  hojati  yo‘
q
.  Yo‘naltirilayotgan  suyuqlik  miqdorini  sekin
-
asta  o‘zgartirib  borish  mumkinligi,  gabaritlari  un
c
ha  katta  bo‘lmaganligi  hamda 
suyuqlik  tarkibida  mexanik  moddalar  bo‘lsa  ham  haydash  mumkinligi  markazdan 
qochma nasoslarni 
keng qo‘llanilishiga sabab bo‘lmoqda.
 
Magistral  neft  quvurlaridagi  nasos  stansiyalari  juda  katta  murakkab  inshoot 
bo‘lganligi  tufayli  bunday  stansiyalarni  boshqarish  va  xizmat  ko‘rsatish  uchun 
qo‘shim
c
ha  ustaxona,  omborxona,  suv  va  kanalizasiya  ta’minoti 
tizimlari  ham 
qurilishi kerak bo‘ladi.
 
Asosiy  inshootlardan  hisoblangan  omborxona  odatda  bir  nesha  (4-6  ta) 
5000-
10000 м
3
 
li saqlagichlardan iborat bo‘ladi. Shuningdek, nasos stansiyalar yong‘indan 
saqlanish  uchun  maxsus  ochiq  hovuzlar  va  boshqa  kerakli  asbob-uskunalar  bilan 
ta’minlangan bo‘lishi kerak.