N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdirazakov

METAN-NAFTENLI AROMATIK NEFTLAR - neft fraktsiyalarida metanli, naftenli va aromatik uglevodorodlarning bo‘lishi. Bu neft asfalt- smolasimon moddalar bilan boyitilganli (10% va undan ko‘proq) gi va deyarli yuqori solishtirma og‘irligi bilan harakterlanadi.
NAFTEN - AROMATIK NEFTLAR - neftning distillat qismi tarkibida naftenli va aromatik uglevodorod miqdorining ko‘proq bo‘lishi. Bunda aromatik uglevodorodlar miqdori yuqori fraktsiyalarga qarab o‘sib boradi. Qattiq parafinning miqdori kam, asfalt-smolasimon moddalar esa 20% va undan ko‘proq bo‘lishi mumkin.
NEFT - yonuvchi moysimon suyuqlik. Qora yoki qo‘ng‘ir, ba'zan och malla rang yoki rangsiz, o‘ziga xos hidli kimyoviy xom ashyo. Neft yer yuzasiga chiqqach, quyilib qotadi va asfaltga aylanadi. Neftning zichligi 0,73 dan 1,04 gacha o‘zgarib turadi, qaynash harorati +20-100^o C va undan yuqori; qotish harorati (+23^o)-(-60^oC); issiqlik sig‘imi 1,7-2,1 KDJ (kg.j); 50^oC haroratda neftning yopishqoqligi 0,002-0,55 sm²/s ga teng. U organik eritgichlarda yaxshi eriydi. Suvda umuman erimaydi. Lekin suv bilan emulsiya (bir-biriga singmaydigan ikki xil suyuqlik qorishmasi)hosil qiladi. Neft tarkibiga kiradigan asosiy kimyoviy elementlardan uglerod (82-87%) va vodorod (11-14%) ga ega. Neftning fizik xossasi uning tarkibiga bog‘liq. Solishtirma og‘irligi 0,65-g/sm³ dan 0,9 g/sm³gcha bo‘lgan neft yengil, undan yuqorisi og‘ir neft hisoblanadi. Neftning tarkibida uglevodorod 87% gacha, vodorod 10-15% gacha, kislorod 0,05-0,5 dan 5%gacha, juda oz miqdorda vanadiy, fosfor, kaliy, nikel, temir uchraydi. Neft yonilg‘i, moylash materiallari hamda sintetik tola, plastmassa, sun'iy kauchik, spirt, kislota va boshqa neft-kimyoviy mahsulotlar chiqarishda keng foydalinadi.
NEFT TO'PLASH JOYI - neft qudug‘i mahsulotlarini qayta ishlashga va yig‘ishga mo‘ljallangan. U neft va gazlarni transport vositasi bilan tashishga, neftni saqlashga, qatlam suvlarini tozalashga xizmat qiladi.