N. T. Alimxodjayeva z. A. Ikramova


Mustaqil tayyorlanish uchun o„quv adabiyotlar



Download 4,18 Mb.
Pdf ko'rish
bet78/168
Sana18.02.2022
Hajmi4,18 Mb.
#451182
1   ...   74   75   76   77   78   79   80   81   ...   168
Bog'liq
bioorganik kimyo

 
Mustaqil tayyorlanish uchun o„quv adabiyotlar 
 
1.
A.G. Mahsumov, A.J..Jo‗raev «Bioorganik kimyo» Toshkent, «O‗zbekiston 
milliy ensiklopediyasi» 2007. (159-175 bet). 
2.
Н.А. 
Тюкавкина. Руководство к лабораторным занятиям по 
биоорганической химии. M., «Медицина» 1985 г. (92-108 стр). 
3.
Н.А. Тюкавкина, Ю.И.Бауков. «Биоорганическая химия» М., «Медицина» 
1965 г. (181-194 стр). 
Molekulasida karbonil gruppa =C = O saqlaydigan organik birikmalar
k a r b o n i l birikmalar deyiladi. Karbonil guruhiga bog‗langan o‗rinbosarlar 
xususiyatiga ko‗ra karbonil birikmalarga aldegidlar, ketonlar, karbon kislotalar va 
ularning funkstional hosilalari (murakkab efirlar, tioefirlar, amidlar, gidrazidlar va 
angidridlar) kiradi. Aldegid va ketonlar umumiy nom bilan o k s o b i r i k m a l a 
r deyiladi.
A l d e g i d l a r uglevodorod radikali bilan birga vodorodga bog‗langan 
karbonil gruppani
saqlaydi, uni a l d e g i d gruppa deb 
ataladi. Agar karbonil guruh ikkita uglevodorod radikali bilan bog‗langan bo‗lsa,
k e t o n l a r deyiladi. Aldegid va ketonlar radikal tabiatiga ko‗ra sinflanadi. 
Aldegidlar: to‗yingan, to‗yinmagan va aromatik turlarga bo‗linadi.
To‗yingan aldegidlarga sirka aldegid, moy aldegidi misol bo‗ladi. 
To‗yinmagan aldegidlarga akrolein, kroton aldegid, aromatik aldegidlarga 
benzaldegid misol bo‗ladi. 


125 
Ketonlarda karbonil gruppa ikkita radikal bilan boglangan bo‗ladi. Radikallar 
bir xil yoki har xil bo‗ladi. Ketonlar alifatik (to‗yingan, to‗yinmagan), yarim 
aromatik va sof aromatik turlarga bo‗linadi.
Aseton (dimetilketon)
CH
3
-CO-CH
3
alifatik
Butanon-2 
(metiletilketon)
CH
3
-COCS
2
H
5
alifatik
Asetofenon
(metilfenilketon) 
C
6
H
5
-CO-CH
3
yarim 
aromatik 
Difenilketon 
C
6
H
5
-CO-C
6
H
5
sof aromatik 
To‗yingan aldegid va ketonlarning umumiy formulasi C
n
H
2n
O. Aldegid va 
ketonlar molekulasida karbonil gruppa mavjudligi ularning fizik va kimyoviy 
xossalarini aniqlaydi. 
Aldegid va ketonlar qutblangan molekulalar bo‗lib, suyuq fazada dipol – 
dipol ta‘sirlashuv kuzatiladi. Shuning uchun ularni qaynash temperaturasi 
qutblanmagan birikmalarga nisbatan yuqoridir. Shu bilan birga spirt va karbon 
kislotalardan farqli ravishda, molekulasida kislorodga tortiluvchi harakatchan 
vodorod bo‗lmaganligi karbonil birikmalarning assosilanmasligini tushuntiriladi. 


126 
Vodorod bog‗ining akseptori sifatida suv molekulasi bilan oson ta‘sirlashib, yaxshi 
eriydi (xususan boshlang‗ich vakillari).
Aldegid va ketonlar o‗zida uchta markaz saqlaydi:
• kislorod – asosli markaz yoki (nukleofil markaz);
• uglerod – elektrofil markaz;
• alfa holatdagi vodorodlar harakatchanligi hisobiga CH- kislotali 
markazlar.
Aldegid va ketonlarning molekulasida elektron zichlikning taqsimlanishi 4 
sxemada ko‗rsatilgan.

Download 4,18 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   74   75   76   77   78   79   80   81   ...   168




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish