N sh. Abdullayev, M. Z. Komilov, Q. X. Majidov, D. S. Murodov

Kunjut urug‘ining kimyoviy tarkibi, % hisobida
Urug‘ va uning 
qismlari
Moyliligi
Oqsil
Kletchatka
Kuldorligi
Urug‘da
52–65
12,19–25,0
2,4–11,2
3,4–8,5
Kunjut moyi sovuq presslash va issiq presslash usulida olina-
di. Sovuq presslash usulida olingan moy ta’mi mazali, yumshoq, 
zaytun moyiga o‘xshaydi. Issiq presslash usulida olingan moy ta-
xir ta’mli va begona hidli bo‘ladi.
Moyli palma – palmadoshlarga mansub daraxt. Tanasi yo‘g‘on, 
bo‘yi 20–30 m. Mevasi yirik shingilli, har shingilida 800–1000 
tadan qizg‘ish yoki sarg‘ish rangli meva bo‘ladi.
a)
1
2
4
3
b)
d)
e)
f)
g)
14-rasm. Moyli palma mevasi: 
a – tashqi ko‘rinishi; b – mevaning bo‘ylama kesimi: 1 – tashqi qobiq;  
2 – mezokarp, 3 – murtagi, 4 – endosperma, d – mevaning ko‘ndalang kesi-
mi; e – mag‘iz; f – mag‘iz kesimi; g – palma mag‘zining tashqi ko‘rinishi

---

37
Mevasi tuxumsimon shaklda, mevasi pishganda tolasimon qa-
vat bilan qoplanadi. Tolasimon qavat ostida moy saqlovchi mag‘iz 
qavati joylashgan, mag‘iz qatlami orasida danak joylashgan, da-
nak qora-qo‘ng‘ir rangli qobiq bilan qoplangan bo‘lib, uning ichi-
da urug‘ yadro bor. Yadro qo‘ng‘ir rangli yupqa qavat bilan qop-
langan.
Indoneziya davlati palma moyi yetishtirish bo‘yicha dunyo-
da birinchi o‘rinda turadi. Bu mamlakatda 8 million gektar yer-
ga palma daraxti ekilgan bo‘lib har yili 22 million tonna moy ye-
tishtirilmoqda.
Moyli palma mevasini tashkil qiluvchilar quyidagilardan iborat:
–  mevaning mag‘zi 23,1–26,9%;
–  danagining po‘chog‘i 48,7–61,3%;
–  yadrosi 15,6–24,4%.
Moyli palmani mevasi pishgandan keyin yig‘ishtirilib moy za-
vodlariga olib kelinadi va uning mag‘iz qavatidan moy ajratib oli-
nadi va qolgan qoldiqdan danagi ajratiladi, danagi maydalanadi 
va undan yadrosi ajratiladi.
Danagidan ajratilgan yadroga palmistu deyiladi. Palmistudan 
olingan moy mag‘izdan olingan moydan farq qiladi. Palma yadro-
si palmistuning moyliligi 49% ni tashkil etadi.
16-jadval