N sh. Abdullayev, M. Z. Komilov, Q. X. Majidov, D. S. Murodov

Yeryong‘oq mevasi morfologik qismlarining kimyoviy tarkibi,  
% hisobida
Urug‘ va uning 
qismlari
Moyliligi
Oqsil
Kletchatka
Kuldorligi
Urug‘da
40,6–60,7
21,0–36,4
1,2–4,9
1,8–4,6
Qobig‘ida
1,5–3,1
6,0–8,6
45,6–79,3
2,03–7,7
Mag‘iz 
qobig‘ida 
13–14
12,5–14,3
38,4–39,0
11,5–12,3
Yeryong‘oq mevasining 20–35% ini po‘choq va 65–80% ini 
urug‘ tashkil etadi.
1
2
3
11-rasm. Yeryong‘oq o‘simligi: 
1 – umumiy ko‘rinishi; 2 – poyasining bir qismi barg va guli bilan; 3 – bu-
tun va uzunasiga kesilgan dukkagi.
Kanakunjut – moy olish uchun ekiladigan ekin. Vatani Afrika. 
Hozirgi vaqtda hamma qit’alarda tarqalgan. Jahondagi ko‘pgina 

---

34
mamlakatlar dehqonchiligida 2–3 yillik yoki bir yillik ekin sifati-
da o‘stiriladi. O‘zbekistonning sug‘oriladigan yerlarida bir yillik 
ekin sifatida o‘stiriladi, hosildorligi 20–25 s\ga.
Mevasi uch uyali ko‘sakcha. Ayrim poyalarda ko‘sakchalar ye-
tilganda chatnaydi. Urug‘i tuxumsimon, tarkibida 40–57% moy 
mavjud. Urug‘i xuddi kana hasharotiga o‘xshaydi, shu sabab-
dan ham kanakunjut deb nomlangan. Moyi qurimaydigan moy 
guruhi 
ga kiradi. Moyi «касторовое масло» deb nomlanadi. 
Kanakunjut moyi tabobatda, parfumeriyada, lak-bo‘yoq sanoati-
da, teri va to‘qimachilik sanoatida ishlatiladi. Kunjarasi tarkibida 
zahar li ristepin alkaloid moddasi bor. Shu sababdan ham kunja-
rasi va shroti oldin zararsizlantirilib, keyin chorva mollariga 
ozuqa sifatida ishlatiladi.
14-jadval