N sh. Abdullayev, M. Z. Komilov, Q. X. Majidov, D. S. Murodov

Sanoat miqyosida moy olinadigan moyli xomashyolar
N
Nomi
Moy saqlaydigan qismi
Moy miqdori, %
1.
Soya
Urug‘ida
17–22
2.
Kungaboqar
Urug‘ida
35–57
3.
Yeryong‘oq 
Mag‘zida
54–61
4.
Indov
Urug‘ida
38–45
5.
Kunjut
Urug‘ida
52–65
6.
Zig‘ir
Urug‘ida
46–48
7.
Kanakunjut
Urug‘ida
35–59
8.
Xantal
Urug‘ida
25–49
9.
Masxar
Urug‘ida
15–37
10.
Chigit
Mag‘zida
20–40
11.
O‘rik
Danagi mag‘zida
34–45
12.
Gilos
Danagi mag‘zida
20–41
13.
Shaftoli
Danagi mag‘zida
35–46
14.
Olxo‘ri
Danagi mag‘zida
30–60
15.
Tarvuz
Urug‘ida
12–45
16.
Qovun
Urug‘ida
20–30
17.
Qovoq
Urug‘ida
20–40
18.
Bug‘doy doni
Murtagida
10–17

---

21
19.
Makkajo‘xori doni
Murtagida
30–48
20. 
Uzum urug‘i
Mag‘zida
30–40
21.
Zaytun
Mevasida
70–76
22.
Moyli palma
Mevasida
46–66
23.
Kokos palma
Mevasida
65–72
Hozirgi vaqtda texnika va texnologiyaning taraqqiy etishi 
natijasida tarkibidan moy olinadigan moyli xomashyolarning tu-
ri ko‘payib bormoqda. Bir necha yillar oldin og‘irligining 1/4 qis-
mini moy tashkil etgan xomashyolardan moy olish o‘zini iqti-
sodiy jihatidan qoplagan bo‘lsa, hozirgi vaqtda tarkibidagi moy 
massasi 1/10–1/15 qismini tashkil etgan xomashyolardan ham 
moy olinmoqda. Sanoat miqyosida moyli xomashyolarning 100 
dan ortiq turidan moy olinmoqda.
Moyli o‘simlik xomashyolari ishlatilishiga ko‘ra quyidagi gu-
ruhlarga bo‘linadi:
1. Moy olish uchun o‘stiriladigan xomashyolar, bu o‘simliklar 
faqat ulardan moy olish uchun o‘stiriladi, ulardan olinadigan 
boshqa mahsulotlar ikkilamchi hisoblanadi. Bunday xomashyolar-
ga kungaboqar, soya, indov, kunjut, masxar va boshqalar kiradi.
2.  Tola-moy olish uchun o‘stiriladigan xomashyolar, bu o‘sim-
liklar asosan tola olish uchun o‘stiriladi. Tola olishdan qolgan 
chiqindilardan moy olinadi. Bunday xomashyolarga paxta, zig‘ir, 
kanop va boshqalar kiradi.
3.  Efir-moyli o‘simliklar, bu xomashyolardan efir va moy oli-
nadi. Bu xomashyolar asosan efir olish uchun yetishtiriladi, efir 
olingan xomashyodan ikkilamchi mahsulot – moy olinadi. Bun-
day xomashyolarga koriandr (kashnich) kiradi.
4.  Oqsil-moy olinadigan xomashyolar. Bunday xomashyolarda 
moyga nisbatan ularning tarkibidagi oqsil ahamiyatli hisoblana-
di. Bunday xomashyolarga yeryong‘oq kiradi.
5.  Dorivor moyli o‘simliklar. Bunday xomashyolardan dori vor 
mahsulotlar va qoldig‘idan moy olinadi. Bunday xomashyolarga 
xantal kiradi.
6. Oziq-ovqat sanoatining moy saqlovchi chiqindilari – ik-
kilamchi moyli xomashyolar: a) meva va sabzavotlarning danagi 
va urug‘i; b)  bug‘doy doni va makkajo‘xorining murtagi.

---

22