N. S. Safaev, N. A. Mirashirova, N. G. Odilova, Sh. D. Turabekova, Sh. K. Karimova

M AVZU BO ’Y IC H A TEST TOPSHIRIQLARI
1. Quyidagi tushunchalardan qaysi biri mazmunan uncha keng bo’lmagan 
tushuncha hisoblanadi «individ», «shaxs», «faoliyat sub’ekti», «individuallik»:
a) individ;
b) shaxs;
v) faoliyat sub’ekti; 
g) individuallik.
2. «Individ», «shaxs», «faoliyat sub’ekti», «individuallik» tushunchalari 
ichida mazmunining hajmiga ko’ra quyidagi munosabatni hosil qiladi:
a) kiritmalar;
b) o’zaro tobeliklar; 
v) avlod - tur;
g) qator tuzilishiga ko’ra.
3. Inson jamiyatidagi ontogenetik taraqqiyotining yuksak bosqichi - bu:
a) individ;
b) shaxs;
v) faoliyat sub’ekti; 
g) individuallik.
4. SHaxs taraqqiyoti dinamikasiga yo’naltirilgan, xulq-atvorining asosiy 
xususiyatlarini belgilab beruvchi barqaror istaklari va motivlari tizimi,- bu:
a) temperament;
b) xarakter; 
v) layoqat;
g) yo’nalganlik.
5. Inson intiladigan va unga erishish o’ziga tortuvchi va muqarrar bo’lib 
tuyuladigan maqsadlaming qiyinlik darajasi quyidagicha xarakterlanadi:
a) da’vogarlik darajasi;
b) nazorat lokusi; 
v) o’zini baholash; 
g) o’ziga munosabat.
!
7
:

---

V IIIMAVZU. DIQQAT
REJA:
8.1. Diqqatning mohiyati.
8.2. Diqqatning fiziologik asoslari va psixologik nazariyalari.
8.3. Diqqatning vazifalari va turlari.
8.4. Diqqatning xossalari.
8.5. Diqqatning rivojlanishi.
Mavzu o’quv m aqsadi:
Ta’limiy: talabalar tomonidan diqqatning moxiyati, diqqatning fiziologik 
asoslari va psixologik nazariyalari, diqqatning vazifalari va turlari, diqqatning 
xossalari haqidagi bilimlami o’zlashtirilishini tashkii etish.
Tarbiyaviy: bo’lajak pedagoglar tomonidan diqqatning moxiyati, diqqatning 
fiziologik asoslari va psixologik nazariyalari, diqqatning vazifalari va turlari, 
diqqatning xossalari 
haqidagi bilim, ko’nikma va malakalari asosida 
dunyoqarashini kengaytirish.
Rivojlantiruvchi: mavzuning ta’limiy va tarbiyaviy o’quv maqsadlari asosida 
talaba shaxsini rivojlantirish.
TAYANCH TUSHUNCHALAR:
Diqqat
-
psixik faoliyatning biror-bir ma’lum narsaga yo’nalganligi va 
jamlanganligi.
Attention is a state of awareness in which the senses are focused exclusively and 
selectively on aspects of the environment.
Yo’nalganlik -
psixik faoliyatning tanlovchanlik tabiati, ob’ektni ixtiyoriy va 
beixtiyoriy tanlash.
Directedness is a sense of unified purpose that gives a person enduring motiva­
tion, continuity and orientation to the future.
Ixtiyorsiz diqqat -
to’satdan ta’sir qilgan biror sabab tufayli bizning 
hohishimizdan tashqari hosil bo’ladigan diqqat.
Involuntary attention undeliberately applied or focused attention.
Ixtiyoriy diqqat -
oldindan belgilangan qat’iy bir maqsad asosida va ongli 
ravishda diqqatimizni ma’lum bir narsa va hodisalarga qaratishimiz.
Voluntary attention is the act of deliberate and decisive attention.
Diqqat psixologik noyob hodisa bo’lib, 
8.1. Diqqatning mohiyati
hozirgacha ruhshunoslar u haqda yagona fikrga
ega emaslar. Ba’zi bir mualliflarning fikriga

---

ko’ra, diqqat istalgan psixik jarayonda u yoki bu darajada ishtirok etganligi 
sababli, mustaqil hodisa sifatida o ’rganilishi mumkin etnas. Boshqalar esa 
diqqatning psixik jarayon sifatida mustaqilligini yoqlaydilar.
Bundan tashqari, diqqatning psixik hodisalaming qaysi sinfiga tegishliligi 
haqida ham turli ftkrlar mavjud. Ba’zilaming ta’kidlashiga ko’ra, diqqat - bu 
psixik bilish jarayoni. Boshqalar diqqat har bir faoliyatning zarur sharti 
ekanligiga, diqqatning o’zi esa ma’lum iroda kuchlarining ifodalanishini talab 
etishiga asoslangan holda, diqqatni iroda va insonning faoliyati bilan 
bog’laydilar.
Diqqat hodisasini tushuntirishning murakkabligi, uning «toza» ko’rinishda 
uchramasligidan iborat. Diqqat o’zining bilish mazmuniga ega emas, u faqat 
boshqa bilish jarayonlari faoliyatiga xizmat ko’rsatadi. SHuning uchun diqqatni 
bilish jarayonlarining o’sish xususiyatlarini xarakterlovchi holat, psixofiziologik 
jarayon sifatida o’rganish zarur. Diqqat o’zi nima?
Diqqat
- bu psixik faoliyatning biror-bir ma’lum narsaga yo’nalganligi va 
jamlanganligi. Bu hayvonlar, shuningdek, inson diqqatlarining umumiy ta’rifi. 
Insonga nisbatan