N. S. Gaipova, M. Z. Ismatullayeva, A. S. Axmetova, X. Z. Ismatullayeva tikuv chilik

5.8.BortIarga ishlov berish
56-rasm
57-rasm
58-rasm
76

---

U la m a a d ip n i tikishdan a w a l unga q otirm a m aterial (flizelin) 
yopishtirib olinadi, so‘ngra asosiy detal bilan a d ip o ‘ngini o ‘ngiga 
qaratib, qirqim lari to ‘g‘rilanadi, yoqa o ‘mizidagi kertim dan boshlab 
biriktirib tikiladi, pastki qism idan 2-3 sm chok haqi (m odel b o ‘yicha) 
tashlab ad ip chetigacha chok beriladi (57 rasm).
Plankali bortlar oldi taqilm ali ko‘ylaklar, bluzka va xalatlarda, 
bolalar kiyimlarida k o ‘plab ishlatiladi.
Plankaga aw al flizelin yopishtirib olinadi, so ‘ngra u ning o ‘ngini 
kiyimning teskarisiga qaratib q o ‘yiladi va 0,5-0,7 sm chok haqi bilan 
biriktirib tikiladi, planka kiyimning o ‘ng tom oniga ag'dariladi, planka 
tom o n dan 0,1-0,2 sm kant hosil qilib dazm ollanadi. Plankaning 
o ch iq qirqim li to m o n i ich k ariga q aratib 0 ,5 -0 ,7 sm bukiladi, 
dazm ollanadi yoki ko'klab q o ‘yiladi. Plankaning bukilgan ziydan 
0,1-0,2 sm m asofada baxyaqator yuritiladi. M odel b o ‘yicha ko‘zda 
tutilgan bo ‘lsa plankaning ikkinchi tom o n id an ham xuddi shunday 
baxyaqator yuritiladi (58-rasm ).
Plankani to ‘rli, q o ‘ym a burm ali yoki kantli bezak bilan tikish 
m um kin. Bunday planka ham a w a l xuddi oddiy planka kabi kiyimga 
biriktiriladi.
Ikkinchi qirqim iga tikishga tayyor qilib olingan bezak detali 0,5- 
0,7 sm chok haqi bilan biriktiriladi, ch o k haqi plankaning teskari
77

---

tom oniga qaratib bukiladi, bezak detal to ‘g ‘rilanadi va plankaning 
bukilgan ziydan 0 ,1 -0 ,2 sm m asofada baxyaqator yuritilib, planka 
asosiy detalga bostirib tikiladi. (59-rasm ).
5.9.Taqilmalarga ishlov berish
Ayollar va bolalar kiyim ining yenglarida, k o ‘krak qism ida, yubka 
qism ida va boshqa joylarda taqilm a b o iish i m um kin. T aqilm alar bir 
yoki ikki m ag‘izli, «m olniya» tasm ali, b o stirm a yoki o ‘tq azm a 
qopqoqli bo'ladi.
60-rasm
B itta m a g ‘izli ta q ilm a (6 0-rasm ). M ag‘izn in g o ‘ngini asosiy 
detaining teskarisiga qaratib q o ‘yHib, taqilm a qirqim i asosiy detal 
tom onidan ag‘darm a chok bilan tikiladi. Bunda ag‘darm a chok qirqim 
uchiga borib y o ‘q b o ‘lib ketishi kerak. (60-rasm , a). M ag‘iz asosiy 
detaining o ‘ng to m oniga bukiladi. M ag‘izning tikilm agan chetini 
ichkari tom onga bukib, bostirm a chok bilan tikiladi. B unda m ag‘iz 
ulangan chok yopilib ketishi, qistirm a izma esa bir yo‘la tikib ketilishi 
kerak (60-rasm ,b). M ag‘iz asosiy detal teskarisiga bukib dazm olanadi. 
T aqilm aning uchi b utun eni b o ‘ylab ikkita qaytm a baxyaqator yuritib 
puxtalanadi. (60-rasm , v).
A dipli taqilm a(61 -rasm ).A d ip n in g tashqi qirqim lari yo'rm aladi 
yoki ichkariga 
bukib universal m ashinada tikiladi. A d ip asosiy 
detalga o 'n g in i o ‘ngiga qaratib q o ‘yiladi va asosiy detal to m o n id an
78

---

tikiladi, chok haqi baxyaqatorga 0,1 sm yetm ay kertib qo'yiladi. 
A dip asosiy detal teskarisigaag'dariladi vaasosiy detaldan kant hosil 
qilib dazm ollanadi yoki ziylari ko‘klab q o ‘yiladi. 8-10 sm oraliqda 
qo'ldayashirin qaviq solib, a d ip asosiy detalga chatib q o ‘yiladi.