N. Rahmatullayeva A. Kamalov ijtimoiy menejment

11.2. Ijtimoiy resurslarning xususiyatlari

Ijtimoiy resurslar barcha resurslarning yadrosi hisoblanadi, undan foydalanmay turib boshqa resurslardan unumli foydalanib bo‗lmaydi.

Ijtimoiy resurslar bir qator o‗ziga xos tomonlarga ega. Bu tabiiy resurslar bilan taqqoslanganda yaqqol ko‗rinadi.

200

Birinchidan, tabiiy resurslar yemiriladi, ijtimoiy resurslar esa sezilarli darajada o‗zgarmaydi.
Ikkinchidan, bu resurslar ishlatilgan sari kamayish emas, balki ko‗payish xususiyatiga ega.
Uchinchidan, tabiiy resurslarni uzoq saqlash imkoniyati bo‗lsa, ijtimoiy resurslar uzoq vaqt foydalanilmagandan so‗ng qadrsizlanadi.
To‗rtinchidan, ijtimoiy resurslarning «yetarlilik-yetarsizlik» mezoni ancha murakkab hisoblanadi va hozircha yetarlicha ishlab chiqilmagan.
Beshinchidan, ular nafaqat xilma-xillik, balki o‗zaro o‗rinbosarlik xususiyatiga ham ega.
Ijtimoiy resurslarning o‗ziga xos xususiyatlaridan biri - bu ulardan to‗g‗ri foydalanish va optimallashtirish imkonini beradi. Bugungi kunda boshqarishning barcha tabaqalarida ijtimoiy resurslardan foydalanish darajasi juda past. Ayniqsa, mahalliy o‗z-o‗zini boshqarish organlari tomonidan motivatsiyali resurslardan foydalanish juda sust amalga oshirilmoqda.
Tadqiqotlarga ko‗ra, mahalliy aholining o‗z atrofida sodir bo‗layotgan voqealardan xabardorlik darajasi juda past. Boshqa resurslar ahvoli bundan yaxshi emas. Yuqoridagilardan ko‗rinib turibdiki, ijtimoiy resurslardan foydalanishni optimallashtirish eng dolzarb muammolardan biri bo‗lib qolmoqda.
Bu muammolarni hal etishda quyidagi prinsiplarga asoslanish maqsadga muvofiq:

1. 
   komplekslilik prinsipi;
   

2. 
   maqsadni amalga oshirish prinsipi;
   

22. 
    manfaatlarni moslashtirish prinsipi;
    

7. 
   ko‗p darajali tahlil prinsipi;
   

4. 
   me‘yorlilik prinsipi.
   

Ko‗p darajali tahlil prinsipi korxona ko‗lamini aniqlash orqali unga qaysi ijtimoiy resursdan foydalanish ko‗proq naf keltirishini aniqlaydi.

201

Maqsadni amalga oshirish prinsipi, maqsadni aniq belgilash, muqobil variantlarni belgilash va ijtimoiy resurslardan optimal foydalanishni o‗z ichiga oladi.

Komplekslilik prinsipi – barcha ijtimoiy resurslardan ko‗p tomonlama foydalanishni ta‘minlaydi. Manfaatlarni moslashtirish prinsipining asosiy sharti bir-birini rad etuvchi tendensiyalarni neytrallashtirish.
Me‘yorlilik prinsipining asosiy maqsadi ijtimoiy resurslardan foydalanishni boshqa maqsad, vazifalar va qadriyatlar bilan uyg‗unlikda amalga oshirishni ta‘minlash.
Ijtimoiy resurslarning har birini qo‗llash uchun aniq ijtimoiy texnologiya ishlab chiqish kerak. Masalan, motivatsiyali resurslardan foydalanish 3 bosqichda amalga oshiriladi: qadriyatlar, qoidalar va motivlar.
Odamlar sog‗lig‗i, moddiy farovonlik, oila va oilaviy munosabatlar, ertangi kunga ishonch kabilar mahalliy jamiyatning asosiy qadriyatlari hisoblanadi. Mahalliy xalq bu qadriyatlarga erishish uchun aktiv faoliyat yuritishlari mumkin.