|
1.8. Matematik tavsif tenglamalar tizimining tahlili
1. Boshqa tenglamalaming chiziqli kombinatsiyalari olinishi
mumkin bo'lgan bog‘liqli tenglamalar olib tashlanadi.
2. MT tenglamalarning chap va o ‘ng qismlaridagi oTcham-
laming mosligi tekshiriladi.
3. Imkon boricha tizimning tenglamalari soddaroqlariga, ma-
salan, stexiometrik bogTanishlarga almashtiriladi.
Gidrodinamik modellarning balans tengiamalari
Balans
tengla-
malar
sinfi
Mo-
del
ko‘ri-
nishi
Mujassamlangan
parametrli
Taqsimlangan parametrli
Ideal aralashti-
rish modeli
Ideal siqib chi-
qarish modeli
Bir parametrli
diffuziyali modeli
Kom-
ponent-
lar bo‘-
Dina-
mik
d t
'
' '
i = 1,...,
n
f 'j aiV
,„i
\LJ m
ei
f
lW,)
DB'-(Vx,)
UJ
mL d!2
58
www.ziyouz.com kutubxonasi
y ic h a
S ta tik
+ c f
=
0
B Z l l .
G£
0/
m
/ = l,...,n
£
£
2
a
L
d l 2
S l
m
i »
l...,
m
U m u -
m iy
m a s s a
b o ‘-
y ic h a
D in a -
m ik
W
l = v ™
- v + ± G k
d t
m
U J a '
S l
S
m
f i j
{
l
) d t
L d r
d l
M
S ta tik
v m - v
+
Z G ?
= 0
1=1
^ L
- j - n t
d i
D
0!F
0
v
"
v _
L
S l 1
81
l P
m
- °
Is s iq lik
b o ‘y i-
c h a
D in a -
m ik
W
t p T )
^
„ ^ 0 M „
cll
p
{ \ y { V C pT )
d b C pT ) t
UJ
ar "
e i
*
+
a
Q r
t l \ 8 { V C f T )
D S ' < y C , T )
U
J
S t
"
L
H '
H < C ,T )
Sl
S ta tik
_ , c , r
+ Ag- =0
D e ‘ { V C ,T ) _ < K .C ,T )
L
s r
81
Kimyo texnologiyasida jarayonlaming matematik tavsiflari
uchun asosiy bog‘liqliklar quyidagi jadvalda ifodalangan:
Oqimlarda
elementar jarayonlar
manbalarining
asosiy
jadalliklari
Zonadagi
jadallik
M anbalar
M ujassam -
lashgan
parametrli
Taqsim langan
parametrli
L o k a l
K o m p o -
Gj-
.G T + 0 " + G ;<+0,1'
G?.. -<4 +0")
Y ig 'in d ili
nentning
1
=1
.
n
i
m
»
Issiq lik n in g
AQ
z
=AQ*+&Oi , +
+A
Q ‘ +AQf
+A
Q "
+A
Qn
AQ(r,
= A ^ J + A ^ " +
+
&Q(I)
+ AfiJ) + Aj
2
qj +
i'" hajmda
K o m p o -
G f = V R - g f
G * - _
.
p
*
g f
=
t c e o f 'j
j
=1
k in iy o v iy
reaksiya
nentning
n
i
= l,.,.,n
Issiq lik n in g
■ 49"
y f
AO;,=— -4?"
>•
yuza
oiqali
modila
K o m p o -
nentning
G j
- g j
i ~
1
G m - ^
g ,
1
=
7
( < -* ,)
1
i =
1 , . . . , «
iilmuslmv
Issiq likn in g
A
0
" =
F “
A
qM
A Q ^ ^ —
A q ^
A,“
e
£(-A//,")s,"
l .i.nli
mnvo/iiiml
da agit'gal
K o m p o -
nentning
G ;1
= - ? ■ ? ;
i
=
l
Gm- \ *
*r.=>*
i » I....n
holnliiii
o'zgai islii
Issiqlikn in g
A
Q
a
=
-
v
A H
a
a q
S , = -
j
-
a h a
f=
l
59
www.ziyouz.com kutubxonasi
r r
yuza
orqali
issiqlik
alm ashuv
Issiq lik n in g
4
Q ' = F r
i /
F
t
A Q ' , = - j ~ A q r
L g ’ = K r ( r - T )
f
"
yuzadan
issiqlik
nurlanishi
Issiq lik n in g
& Q " = F " - A q n
pi>
&Ol ‘n = ~ - & q "
t * l " = K " ( t ‘ - T ‘ )
Shartli belgilar
V - ko‘rilayotgan zonaning hajmi;
v
- oqimning sarfi;
L
- ko‘rilayotgan zonaning uzunligi;
D - bo‘ylama aralashtirish koeffitsiyenti;
x, T - oqimning tarkibi va harorati;
y - fazali o‘tishda agregat holatini o‘zgarishida kontaktlana-
yotgan fazaning tarkibi;
G- - oqimda komponentlar manbalarining yig‘indi jadalligi;
- oqimda issiqlik manbalarining yig‘indi jadalligi;
Cp - o ‘zgarmas bosimda issiqlik sig‘imi;
S - oqimda komponentlar manbalarining lokal jadalligi;
Aq -oqim da issiqlik manbaning lokal jadalligi;
K - oqimda issiqlik manbalarining jadalligini tavsiflovchi
uzatish koeffitsiyenti;
A N - elementar jarayonning issiqlik samarasi;
r - kimyoviy reaksiya pog‘onalarining tezliklari;
5 - reaksiyalarda komponentlarning stexiometrik koeffit-
siyentlari;
c - fazoning koordinatasi;
t
- vaqtning koordinatasi;
n - ko‘p komponentli tizimda komponentlar soni;
m - murakkab kimyoviy reaksiyada elementar pog‘onalar soni.
YUQORIDAGIINDEKSLAR
(0) - oqimning zonaga kirish alomati;
R — kimyoviy reaksiya;
M - modda almashuv;
60
www.ziyouz.com kutubxonasi
A - fazali muvozanatda agregat holatining o‘zgarishi;
p - tashqi oqimdan qo‘shimcha ta’minlash;
T - issiqlik almashuv;
1 - issiqlik nurlanish;
* - termodinamik muvozanat;
~ - ko‘rilayotgan bilan kontaktlanayotgan oqimning zonasi.
PASTKIINDEKSLAR
i - komponent;
j - kimyoviy reaksiyaning pog‘onasi;
(£) - parametrning taqsimlanganligi;
p - kimyoviy reaksiyaning elementar pog‘onasida tashkil
bo'layotgan komponent (mahsulot).
0 ‘z-o‘zini tekshirish uchun topshiriqlar
1. Xayoliy modellashtirish nima?
2. Ko‘rgazmali modellashtirish nima?
3. Analogli modellashtirish nima?
4. Tilli modellashtirish nima?
5. Matematik modellashtirish nima?
6. Imitatsion modellashtirish nima?
7. Kombinatsiyalangan modellashtirish nima?
8. Real modellashtirish nima?
9. Shaxsiy
kompyutyerda tizimlami
modellashtirishning
imkoniyatlari va samaradorligi.
10. Mashinali tajriba qanday rejalashtiriladi?
1 1. Ish hisoblarini o‘tkazish tartibi.
12. Konseptual modelni qurishning asosiy nimbosqichlami
ayting.
13. Texnologik jarayonlarning asosiy ierarxik sathlarni sanab
ti'iing. 1-lar bir sanab o‘tilgan sathlar nima bilan tavsiflanadi?
14. I'izik-kimyoviy tizim (FKT) va kimyo-texnologik tizim
( K I I ) doganda nima tushuniladi?
IV I izimlar operatorlarining fizik-kimyoviy, texnologik va
runksional vazil'alari nimadan iborat?
61
www.ziyouz.com kutubxonasi
16. Tizimning hisobiy moduli nimani tavsiflaydi?
17. Kompyutyerda
real
jarayonlami
hisoblash
uchun
tadqiqotlaming qanday bosqichlarini amalga oshirish kerak?
18. EHMda quyidagi real jarayonlami hisoblashga misollar
keltiring: a) kimyoviy ishlab chiqarish ierarxiyasining mikrosathida;
b) makrosathda; d) ishlab chiqarish sathida.
19. Jarayonning matematik modeli (MM) nimani tavsiflaydi:
a) matematik tavsifhing tenglamalar tizimini (MTTT); b) uni ye-
chish algoritmining blok-sxemasini; d) yuqori sathli algoritmik til-
lardan birida yechish dasturini; e) kompyutyerda amalga oshirilgan
masalani yechish algoritmini, masalan modellovchi algoritm
(MA)nima?
20. Nima uchun real jarayonning matematik modeli monand
bo'lishi kerak?
21. Monandlikni aniqlash uchun tajriba ma'lumotlari kerakmi?
22. Nima uchun modellashtirish obyektining identifikatsiyasi
MM ni monandligini ta'minlaydi?
23. Tadqiq qilinayotgan obyektning optimal ishlash sharoitini
aniqlashda, ya’ni real jarayonni optimallashda kompyutyerdan
qanday foydalanish kerak?
24. Strukturaviy modelni qurishning umumiy tamoyillarini
sanab o ‘ting.
25. Kimyo-texnologik jarayonning matematik tavsifini tengla-
malar tizimini qurish bosqichlarining nomini aytib o'ting.
26. Asosiy elementar jarayonlarni sanab o'ting.
27. Gidrodinamik
modellarining
balans
tenglamalarini
keltiring.
28. Oqimlardagi elementar jarayonlar manbalarining asosiy
jadalliklarini keltiring.
29. Kimyo-texnologik jarayonni matematik tavsifining tengla-
malar tizimini tahlili nimadan iborat?
30. Mujassamlashgan parametrli (dinamik va statik modellar)
obyektning matematik tavsifini keltiring.
31. Taqsimlangan parametrli (dinamik va statik modellar)
obyektning matematik tavsifmi keltiring.
32. Kimyoviy jarayonlar qanday algoritmlar yordamida model-
lanadi?
62
www.ziyouz.com kutubxonasi
Do'stlaringiz bilan baham: | 
