N. R. Yusupbekov, D. P. Muxitdinov texnologik jarayonlarni modellashtirish va

r e g { e )

 

=  

{ U r e ) T ( U TU y ' ( U Te ) ,

 

( 3 . 7 5 )

S ( 0 ) < S ( h \ \ + - ^ - F a(P, n - p ) \ ,  

(3.77)

_ 

l 

n ~ P  

J

bu  yerda,  6  —   parametrlar  vektorining  maksimal  haqiqat- 

namolik  bahosi,  6  doimiy  dispersiyali  normal  taqsimlangan 

oMchashlar uchun quyidagi tenglik o‘rinli bo‘lishi uchun berilgan:

S ( h  = t ( y u ~ f ( x u,0))2. 

(3.78)

!/=I

Chiziqli  hollarda  (3.77)  ifoda  aniq  100a%li  ishonchli  sohani 

beradi,  biroq  nochiziqli  hollarda  ishonchli  ehtimollik  shunchaki 

100a   % ga yaqinlashadi.

2 1 4

www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Chiziqli  modellar  uchun  S(9)  o ‘zida  kvadratik  shaklni 

namoyon  qiladi  va  shundan  kelib  chiqib,  ishonchli  soha  elliptik 

hisoblanadi  hamda  shu  qoidaga  ko‘ra  nosimmetrik  va  bananga 

o ‘xshash  bo‘ladi.  Agar  nochiziqli  parametrlashtirilgan  model  faqat 

ikkita  parametrdan  tashkil  topgan  boisa,  unda  ishonchli  intervallar 

konturini  nisbatan  oson  qursa  boiadi.  Agar  parametrlar  soni 

ikkitadan  ko‘p  boisa,  unda  koordinata  tekisliklarining  kesishishiga 

to ‘g‘ri  keluvchilarini  o ‘chirish  mumkin.  Ko‘riIayotgan  protsedura 

ishonchli  sohani  qurishga  tegishii,  biroq  muhim  asimptotik  xossasi 

jihatidan  haqiqiy  ishonchli  ehtimollik  tanianma  hajmi  cheksiz 

o‘sganda  tanlab  olinmagan  qiymatlarga  intiladi.  0  parametrlar 

baholarining  muntazamligi  ma’lum  shartlarda  asoslangan  va 

asimptotik  normal  ekanligi  ko‘rsatilgan.  Bunday  hollarda  quyidagi 

tengsizlikni qanoatlantiruvchi  9  to'plam  8  uchun  asimptotik  100« 

% li  ishonchli sohani aniqlaydi:

S ( d ) - S ( d ) < x l ( p ) ,

 

(3-79)

Ko‘p  hollarda  nochiziqli  modellardagi  parametrlarni  baho- 

lashning  barchasi  tajriba  ma'lumotlarining  katta  bo‘lmagan 

to‘plamida  o‘tkaziladi  va  shuning  uchun  ham  asimptotik  nazariya 

natijalari  amaliyotda kam foydalidir.

Nochiziqli  modellar  parametrlarining  ishonchli  intervallarini 

qurishni  nochiziqli  modellarning  darajalarini  hisobga  olgan  holda 

olib  boriladi. 

f ( x , 9 )