N. N. Rasulova z. Q. Jumayeva

3. K adrlar salohiyatidan foydalan ish
T arm oq va korxona faoliyatini rejalashtirish va tahlil etishda, ayniqsa m ehnat 
unum dorligini hisoblash, o 'rta c h a ish haqini aniqlash, kadrlar qo'nim sizligini 
aniqlash uchun xodim lam ing o ’rtacha soni k o 'rsatk ich i k o 'p ishlatiladi.
M a ’lum kunga nisbatan xodim lar soniga quyidagilar kiritiladi:
-
ro ’yxatda turgan xodim lar;
- boshqa korxonalardan ishga olingan o ’rindoshlar;
-
fuqarolik-huquqiy ega b o ’lgan ishlarni bitim asosida bajaruvchi xodim lar.
H ar kungi ro ’yxatdagi xodim lar tarkibiga shtat jad v ali asosida doim iy,
m avso’m iy yoki vaqtincha ishga qabul qilingan kishilar, shuningdek ish haqi olib 
ishlovchi shu tashkilot, korxona egalari ham kiritiladi.
O ’rindoshlar ham q o ’shiladi, lekin ulam ing m ehnat daftari asosiy ish jo y id a 
saqlanadi.
B itim asosida - m axsus yoki x o ’ja lik ishlarini bajaruvchi (rem ont, m aslahat 
berish va h.k.) kishilar r o ’yxatdagi xodim larga kiritilm aydilar.
R o ’yxatdagi xodim lar soni korxona ixtiyoridagi har kungi m avjud b o ’lgan 
m ehnat resurslari salohiyati haqida fikr yuritish im koniyatini beradi. SHu va 
boshqa k o ’rsatkichlar m om entli k o ’rsatkichlar b o ’lib, ulam i soni har kuni o ’zgarib 
turadi. SH uning uchun m alum iqtisodiy tahlilni am alga oshirish u chun (o ’rtacha 
m ehnat unum dorligi, o ’rtacha ish haqi va h.k.). O ’rtacha ro ’yxatdagi xodim lar soni 
aniqlanadi. B uning uchun har kungi ro ’yxatda turgan xodim lar sonini q o ’shib, 
kalendar kunlar soniga b o ’linadi (28, 29, 30, 31). B unda shanba va yakshanba 
kunlar uchun ju m a kunida ro ’yxatda turganlar soni olinadi. A gar korxona oy 
davom ida to ’liq ishlam agan b o ’lsa ham o ’rtachani aniqlashning bu usuli 
o ’zgarm aydi.
M ehnat resurslaridan foydalanish darajasining tahlili uch xil y o ’nalishda 
am alga oshiriladi:
-
soni b o ’yicha;
-
ish vaqti b o ’yicha;
- m ehnat unum dorligi b o ’yicha.
Soni b o ’yicha korxonada m ehnat potensialidan foydalanishni o ’rganish uchun 
ro’yxatdagi xodim lar sonidan foydalanish koeffisicnti aniqlanadi
^
_ o'rtacha amalda ishlagan xo
dim 
lar soni
ny.foydahu,k 
o'rtacha ro'yxatagi xodim lar soni
K eyingi y o ’nalishlar b o ’yicha tahlil keyingi b o ’lim larda k o ’riladi.
Ishchi kuchi harakatini vaqt b o ’yicha, korxonalar b o ’yicha intensivligini 
0 rganish m aqsadida quyidagi nisbiy k o ’rsatkichlar aniqlanadi:
1. Ishga qabul qilish koefitsienti:
95

---