N. M. Kayumova

1995.

271

---

Xo'sh qonunning o'zi nima?

Qonun  deganda 

davlat  hokimiyatining  oliy  organi 

tomonidan  qabul  qilingan  ijtimoiy  munosabatlarni  tartibga 

soluvchi  oliy  yuridik  kuchga  ega  normativ  huquqiy  akt 

tushuniladi. Qonunning asosiy jihatlari quyidagilar:

1. Qonun davlat hokimiyati yuqori vakillik organi tomonidan 

chiqariladi;

2. Qonun yuqori yuridik kuchga ega;

3. Me’yoriy-huquqiy xarakterga ega;

4. Unda turli ijtimoiy munosabatlar tartibga solinadi.

5. Qonunlar davr talablarining bajarilishiga qaratiladi.

6. Qonun xalqning irodasini mujassamlashtiradi.

Jamiyat va davlatning yetakchi kuchi uning qonunlaridir.

O'zbekiston  Respublikasining  "Ta'lim  tofg'risida"gi  qo­

nunning  4-moddasi  fuqarolarning  bilim  olish  huquqiga 

bag'ishlanib,  unda jinsi,  till,  yoshi,  milliy  mansubligi,  e'tiqodi, 

dinga munosabati, ijtimoiy kelib  chikishi, xizmat turi, ijtimoiy 

mavqeyi,  turar  joyi,  O'zbekiston  hududida  qancha  vaqt 

yashayotganligidan  qat'iy  nazar  har  kimga  bilim  olishda 

teng  huquqlar  kafolatlanadi.  Boshqa  davlatlarning  fuqarolari 

O'zbekiston  Respublikasida  xalqaro  shartnomalarga  muvofiq 

bilim  olish  huquqiga  ega,  ular  bilim  olishda  O'zbekiston 

fuqarolari bilan teng huquqlarga ega deyiladi.

"Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturi"da  ham  fuqaroning  eng 

asosiy  konstitutsiyaviy  huquqlaridan  biri  bilim  olish,  ijobiy 

qobiliyatni  namoyon  etish,  intellektual  jihatdan  rivojlanishi, 

kasbi  bo'yicha  mehnat  qilish  huquqini  ta'minlash,  uzluksiz 

ta'lim tizimi orqali har tomonlama barkamol  shaxs -  fuqaroni 

shakllantirish nazarda tutiladi.

Maktabgacha  yoshdagi  bolalarga  huquqiy  tarbiya  berish 

nafaqat  oila va  Maktabgacha ta'lim  muassasalarida beribgina 

qolmasdan,  balki bunda  mahalla,  ko'cha-ko'y,  qo'ni-qo'shnilar, 

kattalar, qolaversa, butun jamiyat a'zolari qatnashishi lozimdir.

Yuqoridagi  fikrlardan  kelib  chiqib,  huquqiy  tarbiya  berish 

shakllarini quyidagicha ifodalash mumkin:

272

---

1. Huquqiy bilim;

2. Huquqiy ma'naviyat;

3. Jamoatchilik bilan olib boriladigan ishlar;

4. Huquqni  himoya  qiladigan  davlat  organlari  bilan 

tanishtirish.

Demak,  huquqiy  tarbiya  davlat  tomonidan  belgilangan 

maxsus tarbiya tizimlaridan  tashkil topadi va  aniq  maqsadni 

ko'zda tutadi.