N. M. Kayumova


- T a r b i y a d a   m illiy,  u m u m b a s h a r i y   q a d r iy a tla r n in g   u s tu n li-



Download 19,29 Mb.
Pdf ko'rish
bet58/422
Sana01.01.2022
Hajmi19,29 Mb.
#301634
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   422
Bog'liq
мактабгача педагогика

- T a r b i y a d a   m illiy,  u m u m b a s h a r i y   q a d r iy a tla r n in g   u s tu n li-

110


va tarbiyalanuvchi o'rtasidagi o'zaro ishonch, hamkorlik asosi­

da pedagogik munosabatlar mohiyatini o'zgartirish  demakdir. 

Bu tarbiya ishiga jamoatchilikni jalb qilish, uning rivojlanishiga 

jamoat omilini kiritish demakdir.  O'qituvchi o'quvchiga awal- 

gidek, tarbiya obyekti emas, balki o'zi kabi subyekt deb qarashi 

darkor. Ya'ni o'quvchini teng huquqli hamkor, hamfikr deb qa- 

rash lozim.

Umuman,  ta’lim va tarbiyani  insonparvarlashtirishning  pe­

dagogik diqqat hamda e'tibor markazida insonning muhim ma- 

salasi va  muddaosi,  ya'ni  bolalarda  inson  shaxsiga  dunyodagi 

eng  yuqori,  bebaho  boylik sifatidagi  munosabatini  shakllanti- 

rishdek faoliyat yotadi.

Tarbiyada  milliy  va  umuminsoniy  qadriyatlar  ustunligi- 

xalqningko'p asrlikqadriyatlarini, ulkan va boy merosini chuqur 

bilmasdan  milliy  o'zlikni  anglash,  milliy  g'urur  tuyg'usini  qa- 

ror toptirish mumkin emas. Shu bois, xalq an'analari  urf-odat- 

lari, marosimlari, xalq og'zaki ijodi, milliy o'yinlar va ularda ifo- 

dalangan  g'oyalarni  o'quvchilar ongiga  singdirish,  ularda  ush­

bu g'oyaga nisbatan hurmatni qaror toptirish lozim.

Umumbashariyat  uchun  qadrli,  ardoqli  bo'lgan,  insoniyat 

o'tmishi,  buguni  hamda kelajagi  uchun  daxldor  qadr-qimmat- 

ga ega bo'lgan an'analar, urf-odatlar haqida ma'lumotlar berish, 

ularda mehr-muhabbat tuyg'usini uyg'otish, ularni qo'llab-quv- 

vatlash,  ezgu  g'oyalar uchun  kurashish  hissini  qaror  toptirish 

tarbiya jarayonida amalga oshirilishi lozim.

Tarbiyada  izchillik  va  tizimlilik  -  tarbiyaga  yaxlit  tizim- 

li  yondashish  pedagogik  harakatning  pirovard  natijasiga 

yo'naltirilganlik darajasini belgilab beradi.

Bunday pedagogik  maqsad  va  vazifalar,  ularning  mazmuni 

tarbiyaviy jarayonning barcha qatnashuvchilari tomonidan tan 

olinishi shart.

Tarbiyada  izchillik  juda  muhimdir,  O'quvchilarga  bir- 

daniga  ko'p  talab  va  qoidalarni  taqdim  qilish  mumkin  emas. 

O'qituvchilar  o'quvchilarga  bo'lgan  munosabat  jarayonida 

o'zaro  bir-biriga  zid  harakatda  bo'lmasliklari,  yagona  talab 

qo'yishlari lozim.



I l l


Tarbiyani  ijtimoiy hayot bilan  qo'shib  oiib  borish.  Yosh  av- 

)dning o'sib ulg'ayishi va shaxsning shakllanishiga hayot, ijti- 

loiy jamiyat ta’sir etadi.

Bu  bir  tomondan  bo'lsa,  ikkinchidan  bolalarni  tarbiyalash- 

an maqsad uni turmush uchun mustaqil hayot uchun tayyor- 

ishdir,  Shunday ekan,  maktab  va tarbiya muassasalarida  olib 

oriladigan bo'lishi kerak.

Tarbiyani mehnat bilan bog'lab olib borish.  Mehnatning tar- 

iyaviy ta'siri g'oyat kattadir. Mehnatda ishtirok etish va unum- 

mehnat qilish bilan  shaxs  o'z  qobiliyati va iste'dodini  namo- 



rn  qiladi  va  kamolga yetadi.  Mehnat yosh  avlodning tarbiya- 

uchun juda katta vositadir. O'quv mehnati va ijtimoiy foydali 

iehnat o'quvchi shaxsiga ijobiy ta'sir etadi, bu ikki faoliyat birli- 

bolani faollashtiradi, xulq birligini ta'minlaydi, tashabbuskor

3 izlanuvchan qiladi. Mehnat bolalarga siyosiy-ma'naviy tarbi- 

i berish  uchun  zamin hozirlaydi. Shuning uchun oila va  mak- 

iblarda  bolalarni  ilk  yoshidan  boshlab  mehnatsevarlik  ruhi-

3,  mehnatga  muhabbat  va  mehnat  kishilariga  hurmat  ruhi- 

a tarbiyalashga  alohida e'tibor beriladi.  Maktabda  o'qishning 

zi ham mehnatdir. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy 

hiarning  aksariyati  ham  mehnat tarbiyasi  bilan  mustahkam 

3g‘langan.

Tarbiyalanuvchi  shaxsini  hurmat  qilish  -  o'quvchilarni  ijti- 

oiy tarbiyalashning muhim tamoyillaridan biri ularning shax- 

ni  hurmat  qilishdir.  Bu  tamoyil  insonparvarlik  munosabati- 

m kelib chiqadi.

O'quvchi  shaxsini  hurmat  qilish,  ularga 

mehr-muhabbat 

3'rsatish 

va ularga 

ishonish shart. Tajribalarning ko'rsatishiga, 

ayerdaki o'quvchilarga 

hurmat, muhabbat, 

ishonch bo'lsagina 

m yerda tarbiyaning ta'siri samarali bo'Iadi. Bolalarga hurmat

muhabbat ular kuchiga kuch qo'shadi o'qituvchiga nisbatan 

armatni uyg'otadi.

Tarbiyada  o'quvchining  yosh  va  alohida  xususiyatlarini  hi- 

>bga  olish  -  tarbiyaning  mazmuni,  shakl  va  metodlari  bo- 

larning  yoshi  va  saviyasiga  qarab  turli  sinflarda  turlicha

112



)o'ladi.  Bolalar  maktabda  rivojlanishining  turli  davrlarini  bo- 

alik,  o'smirlik va  o'spirinlik bosqichlarini  bosib  o'tadilar.  Shu 

iavrlar ichida bolaning axloqiy turg'unligi rivojlanadi, xulqi va 

>ngi o'rtasidagi uyg'unlik vujudga keladi. Tarbiya berishda har 

>ir o'quvchining shaxsiy xususiyatlarini ham hisobga olish kat- 

a  ahamiyatga ega.  Bolalarning jismoniy va ma'naviy  o'sishida 

>ir qadar umumiylik bor, biroq bolalarning tavsif-xislatlari, qo- 

liliyat va mayllari, qiziqishlari, irodaviy sifatlari har xil bo'ladi. 

iu farqlar ularning xulqida, o'qishi va mehnatida aks etadi. Bir 

I'quvchiga  nisbatan  foydali  metodni  boshqa  o'quvchiga  nis- 

►atan  qo'llaganda  natijasiz  bo'lib  chiqishi  mumkin,  Shuning 

ichun har bir o'quvchi xususiyatini o'rganish maqsadga muvo- 

iqdir.

jamoada  va  jamoa  yordamida  tarbiyalash  -  tarbiya  jarayo-



ii  o'quvchilarning jamoa bo'lib birlashishlari, ularda manfaat- 

lorlik birligi,  o'zaro yordam tuyg'usini  o'stirishga xizmat qili- 

hi  lozim.  Tuyg'u  tashkil  etilgan  jamoa  a'zolarining  qobiliyat 

a  iste'dodini  rivojlantirish  uchun  keng  yo'l  ochadi  Jamoada 

iola  har tomonlama  rivojlanishi  uchun  keng  imkoniyatga  ega 

bo'ladi.  O'quvchilar  ahil  jamoa  bo'lib  uyushganlaridagina  tar- 

iyaviy ishlarni amalga oshirish ancha yengil va muvaffaqiyat- 

bo'ladi. Yaxshi uyushgan jamoada jamoa fikri katta tarbiyaviy 

uchga  ega  bo'ladi,  har bir  shaxsga  ta'sir etadi.  O'z manfaatini 

jmiyat  manfaati  bilan  qo'shib  olib  borish,  o'zaro  yordam  ka- 

i  fazilatlar,  awalo,  jamoada  shakllanadi.  O'qituvchi  hamma 

aqt o'quvchilar jamoasiga tayanmog'i, ularni jamoa bo'lib turli 

;hlarm  bajarishga odatlantirib, jamoada yashash va ishlashga 

'rgatib borishi lozim.

Tarbiyada o'quvchi xulqidagi ijobiy sifatlarga tayanib, salbiy 

islatlarini yo'qotib  borishga  e'tibor qaratish  lozim.  Mahoratli 

edagoglar  o'z  o'quvchilarining shaxsiy fazilatlarini  yaxshi  bi- 

adilar. Tarbiya maqsadini amalga oshirish uchun bola xulqida- 

;i ijobiy sifatlarga  suyanib  ish ko'radilar.  Boladagi  ijobiy sifat- 

arga tayanish uning salbiy sifatlarini yo'qotish, yomon odatlar-



113


dan qaytarishning eng yaxshi vositasidir. Tarbiya muvaffaqiya- 

ti mazkur masalaning to'g'ri hal etilishiga ko'p jihatdan bog'liq.

Tarbiya  jarayonini  tashkil  etishda  o'qituvchi  (tarbiyachi) 

tomonidan  qo'llaniladigan  metodlar  ham  muhim  ahamiyatga 

egadir.


Download 19,29 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   422




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish