N. M. Alovddinova Ilmiy va pedagogik xizmatlar markazi direktori

Diqqat qiling!
34-rasm.
Arralash vaqtida to‘g‘ri ish vaziyatini tanlash: 
a) ish o‘rnining balandligini 
aniqlash; b) ish o‘rniga nisbatan turish; d) arrani tutish.
a)
b)
d)
6.
Arralashni mashq qilish.
Buning uchun: 
a) polosa, list, lenta, tunuka, kvadrat, truba, chiviq, burchaklik va boshqa profildagi 
prokatlarni arralashda:
– arralanadigan detal yoki zagotovkani rejalab olish;
– polosa, list, lentalarni arralashda ularning qalinligi polotnoning uchta tishi 
oralig‘idan kam bo‘lmasligi uchun zagotovkalarni tiski jag‘laridan chap tomonga 
15–20 mm chiqarib o‘rnatish (35-rasm, b);
@edurtm_uz

---

47
a)
d)
b)
e)
– arra izini reja chizig‘i bo‘yicha uchburchak egov bilan egovlab belgilab olish yoki 
chap qo‘l bosh barmog‘ini reja chizig‘iga cheklagich sifatida tutib, arrani orqaga bir 
necha bor tortib iz hosil qilish (35-rasm a);
– arralashda polotno uzunligining kamida 3/4 qismi ishtirok etishini ta’minlash;
– arrani oldinga surishda (ish yo‘nalishida) unga ma’lum bosim berilib, orqaga 
tortishda (salt qaytishda) bosmaslik;
– metall so‘nggi qatlamini arralashda uning arralab olinadigan qismini chap qo‘lda 
tutib, bosmasdan arralash lozim;
b) tunukalarni arralash. Bunda tunuka taxtakach orasiga o‘rnatiladi va taxta bilan 
qo‘shib arralanadi (35-rasm, d)l
d) trubalarni arralashda:
– ularni tunukadan trubasimon qilib egib tayyorlangan andaza yordamida rejalab 
olish;
– ularni ezib qo‘ymaslik uchun moslama (taxtakach)lar orasiga olib tiskiga o‘rnatish 
(35-rasm, e);
– arra stanogiga mayin tishli polotnoni o‘rnatish;
– yupqa trubalarni arralashda polotno tishlari uchga qadalib qolmasligi uchun ularni 
vaqt-vaqti bilan aylantirib turish;
– arra reja chizig‘idan chetlashib ketgan hollarda trubani aylantirib o‘rnatish;
– arralashda imkon qadar polotnoning barcha tishi ishtirok etishiga e’tiborni qaratish 
lozim.
35-rasm.
Arralash usullari: 
a) chiviq; b) polosa; d) tunuka; e) truba.
@edurtm_uz

---