Н.Қ. ЙЎлдошев, В. И набоков, О. А. Арипов, О. АҲмедов



Download 2,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet60/146
Sana23.02.2022
Hajmi2,66 Mb.
#118454
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   146
Bog'liq
menezhment nazariyasi

Картель - бу, қоидага кўра, битта соҳа фирмаларини бирлашиши , улар 
кўпроқ биргаликдаги тижорат фаолияти- сотишни тартибга солишга тегишли 
бўлган битимга кирадилар. Амалда картель одатда товарларнинг навлари, 
уларни ишлаб чиқариш ҳажмларини белгилаган ҳолда, бу фаолият 
доирасидан ташқарига чиқади. Картель учун иштирокчиларнинг ўз 
ташкилотларидаги мулкчилик ҳуқуқларини сақланиб қолиши ва шунинг 
билан таъминланадиган хўжалик ва юридик мустақиллик, маҳсулотларни 
сотиш бўйича биргаликдаги фаолият хосдир, кейингиси уларнинг ишлаб 
чиқаришларига ҳам чекланган даражада тарқалиши мумкин.
Одатда картель битимларига монополия(якка ҳукмронлик)нинг юмшоқ 
шакли сифатида қаралади ва ривожланган мамлакатларнинг монополияга 
қарши қонунларидаги картелни умуман ман қилиниши сабабли, баъзи 
ҳолларда картелларнинг балгиланган шакллари учун истиснолар қилинади. 
Масалан, Германияда рақобатни чеклашга қарши қонун етказиб бериш 
шартлари, ишлаб чиқарилаѐтган маҳсулотни ягона стандартлаштирилиши, 
товарлар ва хизматлар экспорти ҳақидаги битимларга йўл қўяди. Картелга 
нафақат тадбиркорлар ѐки уларнинг бирлашмалари, балки қандайдир 
товарни ишлаб чиқарувчи ва экспорт қилувчи мамлакатлар ҳам киришлари 
мумкин.
Картелнинг ичидаги рақобатни чекланиши йирик иштирокчиларга кичик 
фирмаларга ўз шартларини ўтказишга ва шунинг билан бир вақтда 
кейингиларни ташқаридан бўладиган рақобатдан ҳимоялашга имкон беради. 
Аммо картелда ўрнатилган мувозанат, қоидага кўра, узоқ муддатли ва 
мустаҳкам бўлмайди. Рақобатнинг таъсири остида картеллар бироз вақтдан 
кейин янгитдан, кўпинча кенгроқ халқаро асосда вужудга келиш учун 
тарқалиб кетадилар. Картель битимининг мазмунига кўра картеллар 
қўйидагиларга бўлинадилар: 
- кондицион, товарларни сотиш сифатларини белгилаб берувчилар; 


173 
- ишлаб чиқарувчи, ҳар бир иштирокчи учун ишлаб чиқаришнинг 
ҳажми (квотаси )ни белгиловчилар; 
- минтақавий, сотиш худудларини белгиловчилар; 
- нархли, иштирокчилар учун товарни сотиш нархини белгиловчилар; 
- патентли, қандайдир техник кашфиѐтдан биргаликда фойдаланиш 
йўналишлари ѐки фойдаланмасликни белгилаб берувчилар; 
- фойдани тақсимлаш бўйича картеллар. 

Download 2,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   146




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish