Н.Қ. ЙЎлдошев, В. И набоков, О. А. Арипов, О. АҲмедов

4.1. расм. Бошқарув жараѐнининг чизмаси 
Диаграммадаги ўқларнинг кўрсатишича, режалантиришдан назоратга 
фақат жараѐнни ташкил қилиш ва ишловчиларни ундаш билан боғлиқ 
ишларни бажариш йўли билан ҳаракатланиш мумкин. Диаграмманинг 
марказида барча қолганларнинг мувофиқлиги ва ўзаро ҳамкорлигини 
таъминловчи мувофиқлаштириш вазифаси туради. 
Бошқарувнинг умумий вазифаларидан ҳар бирини изчил кўриб чиқамиз. 

Мувофиқ- 

лаштириш 
Ташкил 
қилиш 
Мотивация 
Режалашти-
риш 
Назорат 

---

77 
4.1.1. Режалаштириш 
 
Режалаштириш бошқарув жараѐнининг биринчи, ғоятда муҳим вазифаси 
бўлади. Агар режавий кўрсаткичлар етарлича асосланмаган бўлсалар, 
ташкилот кейинги босқичларда қанчалик яхши ишланмасин, натижа паст 
бўлади. Шунинг учун бошқарувнинг сифати режалаштиришнинг тўғри 
шакллантирилган тамойилларига боғлиқдир. 
Режалаштириш вазифаси қуйидаги саволларга жавоб қайтаришга 
қаратилган: 
- биз ҳозирги вақтда қаерда турибмиз? Менежерлар ташкилот 
ҳақиқатдан ҳам нималарга эришиши мумкинлигини аниқлаш учун, 
ташкилотнинг унинг асосий соҳалари (молия, ходимлар, маркетинг, 
ИТТКИ)даги кучли ва заиф томонларини баҳолашлари керак; 
- биз 
қайси томонга ҳаракатланишни хоҳлаймиз? Менежерлар 
ташкилотнинг атроф- муҳитидаги имкониятлар ва хавфларни баҳолаб туриб, 
ташкилотнинг мақсадлари қандай бўлиши кераклигини ва уларга эришишга 
нималар ҳалақит беришлари мумкинлигини белгилашлари керак; 
- буни биз қандай қилмоқчимиз? Менежерлар ташкилот аъзолари 
мақсадларга эришмоғи учун нималар қилишлари кераклигини ҳал қиладилар. 
Қуйидагилар режалаштиришнинг тамойилларига қирадилар: 

объектларни 
уларнинг 
муҳумликлари 
бўйича 
ранжировка 
қилиниши; 

режанинг мувофиқлиги; 

режанинг кўп вариантлилиги;

кўрсаткичларнинг иқтисодий асосланиши; 

стратегик, тактик ва жорий режаларнинг изчиллиги; 

режалаштиришни автоматлаштирилганлиги; 

режани ташқи муҳитнинг параметрлари билан мослаштирил-
ганлиги; 

---

78 

режага бевосита тегишли бўлган шахсларни режалаштириш 
жараѐнида иштирок этиши. 
Буларга риоя қилиш асосланган режани ишлаб чиқишнинг мажбурий 
шарти бўлади. 
“Режалаштириш” 
вазифаси 
кўпинча 
мақсадни 
мўлжаллашдан 
бошланади. Гап шундаки, агар тизимнинг мақсадлари берилмаган, 
тизимнинг моҳияти асосланмаган бўлса, уларни белгилаш, яъни мақсадни 
мўлжаллаш энг муҳим вазифа бўлади.