N. J. Toshmanov rivojlanish biologiyasi


Maxsus xususiyatga ega bо‘lgan biriktiruvchi tо‘qimalar



Download 9,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet76/97
Sana20.01.2022
Hajmi9,16 Mb.
#393918
1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   ...   97
Bog'liq
Ривожланиш биологияси дарслик

Maxsus xususiyatga ega bо‘lgan biriktiruvchi tо‘qimalar 
 
Yuqorida  kо„rib  о„tilgan  siyrak  va  zich  biriktiruvchi  tо„qimadan  tashqari, 
maxsus xususiyatga ega bо„lgan biriktiruvchi tо„qimalar– retikulyar tо„qima, yog„ 
tо„qimasi, shilliq tо„qima, pigment tо„qima farq qilinadi. 
Retikulyar  tо‘qima
. Bu  tо„qima  retikulyar  hujayralar  va  retikulin  tolalardan 
tashkil topgan. Retikulyar hujayralar о„siqlari bilan birlashib, tо„rsimon (reticulum) 
tuzilmani  hosil  qiladi.  Retikulyar  hujayralarga  retikulin  tolalar  zich  tegib  yotadi. 
Retikulyar  tо„qima  organizmning  turli  qismlarida  uchraydi.  Bu  tо„qima  suyak 
kо„migi, limfa tuguni va taloqning stromasini hosil qiladi. 
Retikulyar tо„qimani ichak shilliq qavatida, buyrakda va boshqa organlarda 
ham  uchratish  mumkin.  Uning  asosiy  vazifalaridan  biri  qon    shaklli  elementlari 
ishlanib  chiqishida  maxsus  mikromuhit  hosil    qilishdir.  Bu  tо„qima  hosil  qilgan 
qovuzloqlarda  rivojlanayotgan  qon    shaklli  elementlarining  turli  hujayralarini 
uchratish  mumkin.  Retikulyar  tо„qimaning  ba‟zi  hujayralari  tо„rdan  ajrab,  erkin 
retikulyar  hujayralarni  hosil  qiladi.  Taloq  va  limfa  tugunining  retikulyar 
tо„qimasidan  qon  yoki  limfa  doimo  о„tib  turadi.  Shuning  uchun  bu  a‟zolarning 
retikulyar  hujayralari  yot  antigen  bilan  tо„qnashadi  va  shu  antigen  tо„g„risida 


224 
 
limfotsitlarga ma‟lumot yetkazib beradi. 
Yog‘  tо‘qimasi.
  Yog„  hujayralari  biriktiruvchi  tо„qimaning  ma‟lum 
qismlarida tо„planib, yog„ tо„qimasini hosil qiladi. Ikki xil yog„ tо„qimasi tafovut 
qilinadi: oq va qо„ng„ir. 
Oq yog‘ tо‘qimasi
 hujayralari yuqorida tasvirlangan tuzilishga ega bо„lib, u 
yog„  tо„qimasining  asosiy  qismini  tashkil  etadi.  Qо„ng„ir  yog„  tо„qimasi  odamda 
ilk  yoshlik  davrida  (kuraklar  atrofida  va  tananing  yon  taraflarida)  uchraydi. 
Qо„ng„ir yog„ tо„qimasi hujayralari sitoplazmasida mayda yog„ tomchilari orasida 
donador  endoplazmatik  tо„r,  Golji  kompleksi,  kо„p  miqdorda  mitoxondriya  va 
glikogen kiritmalari joylashadi. Yog„ hujayralaridagi ditoxromlar yog„ tо„qimasiga 
qо„ng„ir  tus  beradi.  Yog„  hujayralaridagi  yog„  tо„plamlari  energetik  manba 
hisoblanadi.  100  g  yog„  yonganda  energiyadan  tashqari  107,1  g  suv  ajraladi. 
Shunday qilib, suv yetishmaganda yog„ suv manbai bо„lib ham xizmat qiladi. 
Metabolitik  jarayonda  qо„ng„ir  yog„  tо„qimasi  alohida  о„rin  tutadi.  Uning 
metabolitik  aktivligi  oq  yog„  tо„qmasiga  nisbatan  20  marta  yuqori.  Organizm 
soviganda 
qо„ng„ir 
yog„  tо„qimasi  mitoxondriyalarida  fosforlanishning 
oksidlanishdan  ajralishi  natijasida  issiqlik  energiyasi  ajralib,  u  organizmni  isitadi. 
Yog„
 
tо„qimasi  mexanik  funksiyani  ham  bajarib,  organizmni  turli  ta‟sirlardan 
saqlaydi (masalan, teri osti yog„ kletchatkasi). 
Pigment  tо‘qimasi
.  Bu  tо„qima  kо„p  miqdorda  pigment  hujayralarini 
(melanotsitlarni)  saqlaydi.  Bu  tо„qima  sо„rg„ich  sohasida,  anal  teshigi  atrofida, 
yorg„oq xaltada hamda kо„zning qon tomir va rangdor pardalarida uchraydi. 
Shilliq  tо‘qima
.  Bu  tо„qima  faqatgina  embrionlarda  uchraydi.  Uning 
hujayralari  asosan  fibroblastlar  bо„lib,  asosiy  moddada  juda  kо„p  miqdorda 
gialuron  kislotasi  uchraydi.  Bu  kislota  amorf  yoki  asosiy  moddaga  dirildoq  yoki 
shilliqsimon xususiyat beradi. Homiladorlikning ikkinchi yarmidan boshlab asosiy 
moddada  kollagen  tolalarining  miqdori  oshadi  va  shilliq  tо„qima  siyrak  tolali 
biriktiruvchi tо„qima shaklini ola boshlaydi. 
 
 


225 
 

Download 9,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   ...   97




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish