N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

T em p era m en t tip larin in g tavsifn om asi
Turli tem peram ent tip ig a m ansub in so n lard a h ar xil x arak ter xu su siy atlari, shaxs 
sifatlari, holatlari ro 'y beradi.
S angvim k yuksak reaktivlik B o 'la r- b o 'lm a s narsalarg a qattiq xoxolab kulaveradi. 
M uhim b o 'lm a g a n fakt qattiq ja lih n i chiqaradi. D iqqatini ja lb qilgan h am m a 
n arsalarg a tetik va z o 'r q o 'z g 'a lis h bilan ja v o b beradi. Im o-ishoralari va harakatlari 
y aq q o l k o 'n n ib turadi. U ning aft-b ash arasig a q arab k ay fiy atin in g qandayligini, 
n arsalarg a yoki odam ga b o 'lg a n m unosabatlarini bih sh oson D iqqatini tez bir jo y g a
to ‘p laydi.
X olerik xuddi sangvinik kabi su st senzitivlik, yuksak reaktivlik ham d a faollik 
bilan ajralib turadi, lekin faollikdan reaktivlik u stunhk qiladi. S huning uchun u 
tin im siz o 'z in i ushlay olm aydigan, betoqat, serzarda S an g v in ik k a q arag an d a ozroq
71

---

silliq va q o ‘proq qotib qolgan. Shuning uchun intilishlan va qiziqishlarida katta 
barqarorlik, z o 'r qatiylik bor, diqqatini ko'chirishda qiyinchilikka uchraydi Psixik 
tempi tez. Bir ishni boshlasa oxiriga yetkazadi, am m o unga qiziqsa.
Flegmatik - senzitivhgi sust, hissiy qo'zgaluvchanligi oz, kuldinsh, jahlini 
chiqansh, kayfiyatini buzish qiyin. Ammo bir narsa yuzasidan qattiq kulganda u 
vazm inligicha qolaveradi. Katta ko'ngilsiz hodisa yuz berganda ham osoyishtaligim 
buzmaydi. Imo-ishoralari oz, harakatlari ifodasiz. G 'ayrati ishchanligi bilan ajralib 
turadi. Yuksak faolligi oz, reaktivhgidan ancha ustunlik qiladi. Chidamliligi, matonati, 
o'zini tuta bilish bilan ajralib turadi. Harakatlarining tempi va nutqining tempi sust, 
ifodasiz Diqqatini sekinhk bilan to'plavdi. Rigid (qotib qolgan), diqqatini qiyinchilik 
bilan ko'chiradi Yangi sharoitga qiyinchilik bilan moslashadi. Introvert. Yangi 
odam larga qiyinchilik bilan qo'shiladi. Tashqi taassurotlarga qiyinchilik bilan javob 
qaytaradi.
M elanxohk - yuksak senzitivlik xususiyatiga ega. Sezgirligi yuksak (sezgi 
chegaralari yuqori) Arzimagan sababga ko'ra, ko'zlaridan yosh oqib ketaveradi. 
Nihoyatda arazchan, sekin vig'laydi Samimiy, ju d a oz kuladi, faolligi sust. O 'ziga 
ishonmaydi, tortinchoq, ozgina qiyinchilik tug'iladigan bo'lsa, qo'lini yuvib 
q o 'ltig 'ig a urib qo‘ya qoladi G 'ayratsiz qatiy emas. Diqqati tez chalg'iydi, barqaror 
emas. Psixik tempi sust. Rigid (qotib qolgan) Introverthk xususiyatiga ega.