N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

HOZIRGI ZAM ON PSIXOLOGIY aSINING TU Z IL IShl VA TADQIQ OT
M ETODLARI
Reja:
1.Psixologiyaning fanlar tiziniida tutgan o ‘rni
2.Hozirgi zamon psixologiyasining tamoyillari
3.Hozirgi zamon psixologiyasining tuzilishi
4.Hozirgi zamon psixologiyasining ilmiy tadqiqot metodlari
Tayanch tushunchalar:
Determinizm, , ong va faoliyat birligi,psixika va ongning faoliyatda nvojlanish 
prinspi,boshqaruv 
psixologiyasi, 
mehnat 
psixologiyasi, 
harbiy 
psixologiya, 
m uhandislik psixologiyasi, neyropsixologiya, genetik psixologiya, din psixologiyasi,
8

---

diffem sial 
psixologiya, 
yosh psixologiyasi, zoopsixologiya, 
intervyu, 
kuzatish, 
laboratoriya tajribasi, 
suhbat, tabiiy ekspenm ent, test, biografik metod, egizaklar 
metodi, tajriba
Psixologiya falsafa fani bilan cham barchas bog'langan Bu bog'liqhk 
lkkala 
fanning inson va uning hayoti mohiyatini to ‘la anglash va rivojlantirish an ’analanni 
belgilashdagi o'rm va ahamiyatidan kelib chiqadi.
Tabiat, jam iyat 
va inson tafakkurm i nvojlanishiga oid bo'lgan umumiy 
qonuniyatlar va tam oyillam i psixologiya falsafanmg bazasidan oladi va shu bilan 
birga o 'zi ham inson ongi va tafakkuri qonuniyatlan sohasidagi yutuqlar 
bilan 
falsafani boy ma lumotlarga ega bo'lishiga yordam beradi. Shuni alohida ta’kidlash 
joizki, mustaqilhk mafkurasi va milliy ongm shakllanishiga taalluqli, umumiy, ilmiy 
qonuniyatlam i tizim lashda bu ikkala fan - falsafa va psixologiyaning hamkorligi 
bevosita sezilmoqda. Bu bogMiqlik a w a lo yangicha tafakkur va dunyoqarashm 
shakllantirish muammosi ko'ndalang turgan tanxiy davrda milliy istiqlol g'oyalarini 
yurtdoshlarim iz ongi va tafakkurida shakllantinsh kabi dolzarb vazifalam i bajanshga 
xizmat qilmoqda.
Pedagogika bilan psixologiyaning o'zaro ham korligi va aloqasi a n ’anaviy va 
azaliy bo'lib, ulami yosh avlod tarbiyasining zamon talablan ruhida amalga 
oshm shdagi roli va nufuziga xosdir O 'z-o'zidan ravshanki, bunday aloqa ham isha 
ham mavjud bo'lib kelgan va bum ilg 'o r 
psixologlar va pedagoglar tushuntirib 
benshga harakat qilishgan. 
Rus pedagogi va psixologi К D Ushinskiy pedagogika 
uchun o ‘z ahamivatiga ko‘ra psixologiya barcha fanlar ichida binnchi o'rinda turadi, 
deb ta ’kidlagan edi. Kishini har jihatdan tarbiyalamoq uchun, - deb qavd etgan edi 
K. D.Ushinskiy, uni har jihatdan o'rganm oq darkor.
Texnika fanlari bilan psixologiyaning o'zaro aloqasi va ham korligi ayniqsa, 
hozirgi kunga kelib 
yaqqol sezilmoqda. Bir tomondan. murakkab texmkam 
boshqaruvchi inson muammosini yechishda, lkkinchi tomondan psixik holatni 
murakkab qirralanm ochishda maxsus texmk vositalardan foydalanish zarurati bu lkki 
yo'nalishning erishgan yutuqlanm birlashtinshm nazarda tutadi. M asalamng yana bir 
alohida tomoni ham borki, u ham bo'lsa, texnika taraqqiyotiga bir vaqtda murakkab 
texnika va m ashinalar bilan m uloqot qilayotgan shaxs faoliyatini yanada takomil- 
lashtinsh va uning lm koniyatlariga mosligi masalasi ham ana shu ham korlikda 
qihmshi lozim bo'lgan masalalardir. Ayniqsa, mustaqil O 'zbekiston uchun murakkab 
zamonaviy texnika sir-asrorlarini biladigan, uning jam iyat va fan ravnaqiga xizmatim 
ta’minlash qanchalik dolzarb b o 'ls a ana shu texnikaga har bir oddiy fuqaro ongi, 
tafakkuri va qobiliyatlanni m oslashtirish va odam -m ashina dialogining eng sainarali 
yo'llarini lzlab topish ju d a muhim. Texnika bilan bemalol «tillashadigan» malakali 
mutaxassislar tayyorlash borasida ham texnika fani pedagogika va psixologiya fanlari 
m etodlandan foydalana olsagina m uvaffaqiyatga erishadi.
Yuqoridagilardan 
shuni 
xulosa 
qilish 
m umkinki, 
psixologiya 
tibbiyot, 
tabiatshunoshk fanlari bilan cham barchas bog'liq bo'lib, ular bir-binm nazariv va 
amaliy bilimlar bilan boyitib boradi.

---

Umumiy psixologiyani bu sohalar bilan bir qatorda qo'yish noto‘g'ri chunki, 
umumiy psixologiya inson ruhiyatining umumiy qonunlanni turlarini metodologik va 
nazariy tamoyillari asosida o'rganish bilan shug'ullanadi.