N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

N a zo ra t savollari:
1 Xotira tushunchasining mazmuni nimalarda k o'rinadi9
2.Xotiraning nerv-fiziologik asosim nimalar tashkil qiladi9
3.Xotira turlarining mohiyatini ko'rsating0
4.Xotira jarayonlari m ohiyatini izohlang?
5.Xotira ta saw u rlan n in g o'rnini qanday izohlaysiz0
6.Xotira borasidagi tadqiqotlarga misol keltinng
T A F A K K U R
R eja:
1. Tafakkur haqida tushuncha
2. Tafakkur operatsiyalari
3. Tafakkur sltakllari
4. Tafakkur turlari
T a y a n eh tu sh u nchalar:
Abstraksiya, amaliy tafakkur, deduksiya, induksiya, intuitsiva, k o ‘rgazmali obrazh 
tafakkur, ko'rgazm ali harakat tafakkuri, nazany tafakkur, sintez, so 'z - mantiqiy 
tafakkur, taqqoslash, tafakkur, tahhl, tushuncha, umumlashtirish, xulosa chiqansh, 
vaqqol harakatli tafakkur, hukm
Tafakkur inson aqliy faoliyatining yuksak shaklidir. Tafakkur orqali biz sezgi 
a ’zolarim iz bilan bevosita aks ettirib boTmaydigan narsa va hodisalam i ongimizda 
aks ettiramiz. Umuman olganda tashqi muhitdagi narsa va hodisalar o'rtasida ko'z 
bilan k o 'n b , quloq bilan eshitib bo'lm aydigan ichki munosabatlar ham da qonuniyatlar 
mavjud Ana shu ichki bog'lanish ham da qonuniyatlami biz tafakkur orqali bilib 
olamiz. Demak, 
ta fa k k u r 
deb narsa va hodisalar o'rtasidagi eng muhim bog'lanishlar 
va m unosabatlarm ng ongimizda aks ettirilishiga aytiladi.
Tafakkur faoliyati muayyan m aqsadga qaratilgan atohida ongli jarayon tariqasida 
sodir bo'ladi. Bosh m iyaning biror uchastkasidagi faohyat emas, balki butun bosh 
miya po'stining faoliyati mana shu jarayonning fiziologik asosidir. Tafakkur faoliyati 
uchun avvalo analizatorlam ing miyadagi uchlari o'rtasida vujudga keladigan 
murakkab bog'lanishlar muhim aham iyatga egadir. A nalizatorlam ing bosh miya 
po'stidagi uchastkalari bir-bindan keskin ajralgan holda emas, balki bir-biriga 
tutashib, 
bir-biri 
bilan 
chambarchas 
bog'lam b 
ketganligi 
sababli 
mazkur 
bog'lanishlam ing vujudga kelishi yuqorida aytib o'tilganidek, tafakkum ing maxsus
49

---