N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

1.3. S
haxsiy kompyuterlarning  funksional bloklari
Yuqorida  aytib  o‘tilganidek,  ShKlar  yuqori  darajali  unifi­
katsiya ga ega bo‘lganligi uning qo‘llanilish sohasiga qarab turli 
konfigu ratsiyalarni  tuzish  imkonini  beradi.  Asosiy  bog‘lama 
va bloklarning shunday to‘plamlari borki, ularsiz ShKning 
funksional imkoniyatlari to‘liq bo‘lmaydi va u universal 
kompyuter toifasiga tegishli bo‘lmaydi. Bu to‘plam tarkibiga 
protsessor, xotira bloklari, kiri tish-chiqarish va hujjatlashtirish 
vositalari, elektr ta’minoti va kompyuterlararo aloqa bog‘lamalari 
kiradi. SHKning asosiy bog‘lama to‘plami va bloklarining 
tuzilish sxemasi 1.1-rasmda keltirilgan.
ShKning barcha qurilmalari tizimli shina (tizimli magistral 
yoki kanal) yordamida birlashtiriladi. Bu magistral tarkibiga 
ShK barcha qurilmalarining o‘zaro ulanishini va aloqasini 
ta’minlovchi to‘rtta asosiy shina kiradi:
 
– manzil shinasi (Address Bus) – tashqi jamlagichlar yoki 
asosiy xotiraning manzil kodining barcha razryadlarini 
parallel uzatish uchun ulovchi sxemadan va bosma 
platadagi liniyalardan iborat;
 
– ma’lumotlar shinasi (Data Bus) – (asosiy yoki tashqi) 
xotiradan  protsessorga ishlov berishga  mashina  so‘zning 
(operandning) barcha  razryadlarini  parallel uzatish uchun 
yoki aks ettirish qurilmasiga uzatish uchun mo‘ljallangan 
liniyalar va ulovchi sxemalardan iborat;
1.1-rasm.