N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

No-ID 
deb ataluvchi
 yozuv 
ishlatiladi.
Ko‘rsatilgan xizmatchi axborot sohalaridan tashqari har bir 
sektor 512 bayt sig‘imli ma’lumotlar sohasini o‘z ichiga oladi. 
Quyi darajali (jismoniy) formatlashda hamma ma’lumotlar baytiga 
ba’zi qiymatlar beriladi, masalan, F6h. Jamlagichlarning elektron 
sxemalari ba’zi shablonlarni kodlash va dekodlanishini katta 
qiyinchilik bilan amalga oshiradi, chunki bu shablonlar faqat 
ishlab chiqaruvchi tomonidan dastlabki formatlash jarayonida 
bajariladigan disk yurituvchini testlashda ishlatiladi. Maxsus test 
shablonlarini qo‘llash ma’lumotlarning oddiy shabloni yordamida 
topilmaydigan xatolarni aniqlashga imkon beradi.
Diskdagi sohalar diskni formatlash vaqtida vujudga 
keladi. Xuddi shu vaqtning o‘zida ularga xizmatchi axborot 
ham yoziladi. Diskni formatlash vaqtida har bir sektorning 
ma’lumotlar sohasi soxta qiymatlar bilan to‘ldiriladi. Disk 
formatlangandan so‘ng ma’lumotlar sohasiga oddiy yo‘l 
bilan axborotni yozish mumkin. Sektor sarlavhasi va natijasi 
tarkibidagi axborotlar oddiy ma’lumotlar yozish operatsiyasida 
o‘zgarmaydi. Uni faqat diskni qayta formatlash yo‘li bilan 
o‘zgartirish mumkin.
3.3. Diskni bo‘lish va formatlash
Diskni formatlashning ikki turi mavjud:
– jismoniy yoki quyi darajali formatlash;
– mantiqiy yoki yuqori darajali formatlash.
Qattiq disklar uchun bu operatsiyalar alohida bajariladi. 
Bundan tashqari uchinchi bosqich ham mavjud bo‘lib, bu bosqich 
ko‘rsatilgan ikkita formatlash operatsiyalari orasida bajariladigan – 
diskni bo‘limlarga bo‘lish bosqichidir. Bu bo‘limlarni yaratish bitta 
kompyuterda bir necha operatsion tizimlardan foydalanilganda 

---

56
talab etiladi. Jismoniy formatlash operatsion tizimning xususiyat-
laridan va yuqori darajali formatlash ko‘rsatkichlaridan (turli 
operatsion tizimlar uchun turli bo‘lishi mumkin) qat’iy nazar 
doimo bir xil bajariladi. Bu bitta qattiq diskda bir necha operatsion 
tizimlarni mujassamlashtirishga imkon beradi. Bitta jamlagichda 
bir necha bo‘limlarni tashkil qilishda ulardan har biri alohida 
tom (volume) yoki mantiqiy diskni (logical drive) ifodalashi 
yoki o‘zining operatsion tizimi boshqaruvi ostida ishlashi uchun 
foydalanish mumkin. Tizim tom yoki mantiqiy diskga harfli 
belgilanishni beradi.
Shunday qilib, qattiq diskning formatlanishi uch bosqichda 
bajariladi:
1. Quyi darajali formatlash.
2. Diskda bo‘limlarni tashkil etish.
3. Yuqori darajali formatlash.