N. I. SodIqova, E. a. KorNIyenko, M. d. XoShimxodjayEva Shaxsiy KoMPyuter va ofis qUrilmaLarIGa texnik xizmat ko‘rSatish

Kiritish-chiqarish portlari
. Zamonaviy tizimli platalarning 
ko‘p chiligida kiritish-chiqarish portlari tizimli plataning o‘ziga 
joylash 
tirilgan bo‘ladi. Agarda joylashtirilmagan bo‘lsa, 
ularni kengay tirish platasiga ulash kerak, bu esa bo‘sh turgan 
kengaytirish razyomini band qiladi. Ko‘pchilik tizimlar tarkibida 
quyidagi portlar mavjud bo‘ladi:
– klaviaturani ulash (mini – DIN tipli);
– sichqonchani ulash (mini – DIN tipli);
– ikkita ketma-ket portlar (16550A tipli bufer bilan);
– parallel portlar (EPP/ECP tipli);
– ikki yoki to‘rtta USB port (agar siz videoma’lumotlarni 
tahrirlash bilan shug‘ullanmoqchi bo‘lsangiz, FireWire 
portlarini ham qo‘shing);
– video razyomi (shart emas);
– plataning o‘ziga joylashtirilgan (integrallashtirilgan) tar-
moq adapteri (10/100 Ethernet yoki 10/100/1000 Ethernet 
uchun);
– audio/o‘yinli razyom (MIDI/djoystik, radiokarnay va mik-
rofon);
– ATA – 100/133 yoki Serial ATA ni qo‘llay oluvchi ikkita 
ATA port (birlamchi va ikkilamchi);
– disk yurituvchi kontrolleri.

---

181
Ba’zi tizimli platalarda parallel/ketma-ket portlar va 
sichqoncha porti o‘rniga faqat USB portlar ishlatiladi. Ko‘pgina 
Micro-ATX tizimli platalarda plataning o‘ziga joylashtirilgan 
tovush va video adapterlar mavjud bo‘ladi.
Tizimli plataning o‘ziga joylashtirilgan barcha portlar 
bevosita tizimli plata mikrosxemalari to‘plami tomonidan 
yoki qo‘shimcha Super I/O mikrosxemasi hamda interfeysli 
komponentlar tomonidan quvvatlanadi.
Tizimli plataning o‘ziga joylashtirilgan videoadapter va 
tovush interfeyslaridan foydalanish kengaytirish slotlarini 
bo‘shatish va tejash imkoniyatini beradi.
Bitta tizimli platada qo‘llanilayotgan to‘rtta va undan ortiq 
USB port, odatda, ikkita USB shinalari bo‘yicha taqsimlanadi. 
Bunda bitta razyomlar to‘plami plataning orqa qismida, boshqa 
to‘plami tizimli platada joylashadi. Bu razyomga ulanadigan 
kabel, ikkinchi USB shinasidagi portni tizimli blokning old 
paneliga olib chiqish imkonini beradi. USB portlarining bunday 
joylashuvi ko‘pchilik zamonaviy g‘iloflarda ishlatilmoqda, bu 
esa o‘z navbatida MR3, raqamli kamera lar kabi qo‘shimcha 
qurilmalarni ulashni ancha osonlashtiradi.