N. I. Asqarov Yu. T. Isayev

Asosli, kislotali, amfoter oksidlarning ba‟zi xossalari 

Oksidlarning 

xossalari 

Oksidlar 

Asosli 

Kislotali 

Amfoter 

Agregat holati 

Qattiq 

Qattiq, suyuq, gaz 

Qattiq 

Gidroksidi xarakteri 

Asos 

Kislota 

Kislota-asos 

xossalarini  namoyon 

qiladi 

Ishqor bilan 

ta‘sirlashishi 

Тa‘sirlashmaydi 

Тa‘sirlashib  tuz  hosil 

qiladi 

Тa‘sirlashib  tuz  hosil 

qiladi 

Kislota bilan 

ta‘sirlashishi 

Тa‘sirlashib  tuz  hosil 

qiladi 

Тa‘sirlashmaydi 

Тa‘sirlashib  tuz  hosil 

qiladi 

Oksidlar bilan 

ta‘sirlashashi: 

 

 

 

A) asosli oksid 

Тa‘sirlashmaydi 

Тa‘sirlashib  tuz  hosil 

qiladi 

Тa‘sirlashib  tuz  hosil 

qiladi 

B) kislotali oksid 

Тa‘sirlashib  tuz  hosil 

qiladi 

Тa‘sirlashmaydi 

Тa‘sirlashib  tuz  hosil 

qiladi 

 

Agar element o'zgaruvchan valentlikka ega bo'lib, bir necha xil oksid hosil 

qilsa,  element  nomidan  so'ng  uning  valentligi  qavs 

ichida  rim  raqami  bilan  ko'rsatiladi  vaqavsdan  keyin 

chiziqcha  qo'yiladi  hamda  oksid  so'zi  yoziladi. 

―element  nomi  +(valentlik  rim  raqamida)  +[- 

chiziqcha]  +  oksid‖.  Masalan:    uglerod  (IV)  oksid- 

СO

2. 

1-rasm. Temirtosh minerali (Fe

2

O

3

) 

 

Element  nomiga  kislorod  sonining  grekcha  sonlarda  ifodalanishini  qo'yib 

ham oksidlarni nomlash mumkin: Masalan: uglerod dioksid - СO

2.

 

---

14 

 

Oksidlarni  nomlashda  tabiatda  uchrashi  yoki  turmushda  qo'llanilishida 

tarixiy  nomlaridan  ham  foydalaniladi:  Masalan:  so'ndirilmagan  ohak  –  СaO, 

Fe

2

O

3

 – temirtosh (1-rasm).